Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
JanuszKorek
Zwielościąplanówkorespondujewielośćźródeł,doktórychsięganar-
rator(lojalnieotymuprzedzając).Opróczwspomnieńzlatdziecinnych
iopisówwydarzeń,wktórychbrałudział,czytamyowydarzeniachokupa-
cyjnych,któreznazrelacjiznajomychczyzeźródełhistorycznych.Cieka-
wejestto,żesubiektywnyplanwspomnień,cudzerelacjeorazopisyiana-
lizywydarzeńłącząsięwjedną,harmonijnącałość.Takżewplataniedo
opowieścikomentarzysensustrictohistorycznychczysocjologicznychhi-
poteznierozsadzaksiążki.Dystansczasowyiosobistytonnarracjipowo-
dują,żenieczujesięcięćanizałamań,jakiezazwyczajtowarzysząspotka-
niuróżnychjęzyków.Wynikającezkolejnychwątkówopowieścipuenty
moralnetworząsięjakbysame,główniepoprzezsposóbprzedstawiania
ludzkichlosówiprzebieguwydarzeń.Wszystkoukładasięw„Atlantydzie”
wrodzajbogatego,nasączonegokonkretemfresku,jakiejśśrodkowo-
wschodnioeuropejskiejGuerniki,zbyttrudnejiskomplikowanej,abypo-
kusićsięoprzedstawieniejejmalarskimpędzlem.
JeślichcesięzachowaćsensprzedsięwzięciaLewandowskiego,niepo-
winnosięstreszczaćjegoksiążki.Wyrwanezprzypowieściowejcałościlosy
DancygieraczyksiędzaKabata,postępowanieSerafińskiego,donosiciel-
stwoPodhoreckiegoczytragediaHamplazamieniłybysiębowiemwzbiór
możeciekawychipouczających,anapewnooburzającychiwstrząsają-
cych,alejednakluźnychtylkoopowiastek.Copowoduje,żetaksięnie
dzieje?Odpowiedźniejestprosta,choćdostrzecmożnakilkawyraźnych
punktów,doktórychLewandowskizmierza.Jednymznichjestpragnienie
wycieniowaniaczarno-białychobrazów,chęćsfalsyfikowaniastereotypów,
atakżezamiarskonkretyzowaniaabstrakcjiwielkichliczb.Chodziouży-
wanewtrakcieideologicznychwalk,nacechowaneemocjamiuproszczone
obrazyokupacjiinarodowościoweszablonypokutującenietylkowPolsce,
choćwniejnadalsilne.
WartowspomniećstereotypowysposóbprzedstawianiazachowaniaPo-
lakówwczasieokupacji.Autorstwierdza,żepokutujądwasprzecznewize-
runki,którewydająsięniemożliwedopogodzenia.Zkonterfektemszla-
chetnegoobrońcy,dzielnegożołnierzaiheroicznegopowstańcasąsiaduje
portretkolaborantawysługującegosięokupantowi,donoszącemunaswo-
ich,denuncjującegoŻydów.Któryznichprawdziwy?–pytaLewandowski,
odpowiadając:„obasąprawdziwejakoobrazycząstkowe,obanieprawdzi-
wejakoprzedstawieniacałości.Istnieliróżniludzie.(…)wielkośćjednych
byłauwarunkowanamałościąinnych.Zadaniemnaukiiliteraturyjest
przedstawienieświata,jakimbył.Niełatwo.Piszącymtrudnoporuszaćsię
wprzestrzeniwielkichrozpiętości,łatwiejopisywaćrzeczywistośćzreduko-
