Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
AleksanderLipatow
ostrejwymianyzdańpotrząsnąłrękawempapieża,wołając:nDuchBożyjestwbluzach
paryskiegoludu”
.
WtymszerokimkontekściemyśleniaMickiewiczaoEuropie,awjejramachujęcie
kwestiirosyjskiej,próbyrozumieniaRosjiwświetlehistoriiilosówwspółczesności
PaxChristiana,nabieraszczególnegoiwciążaktualnegoznaczenianietylkodlaowej
ndrugiej”RosjizczasównapisaniaUstępu,aleiRosjipóźniejszej,RosjiradzieckiejiRosji
współczesnej18.Natentematistniejeobszernaliteratura,wtymmojepolskierozprawy19.
Niebędętustreszczałzawartychwnichsądówiwniosków.Jeżelizaśchodziostan
obecny,przypominamisięsentencjasławetnegoksiędzaBenedyktaChmielowskiego
odnNowychAten”:nKońjakijest,każdywidzi”
.
nDrugaRosja”Mickiewiczaciągleegzystujewswychkolejnychreinkarnacjach
historycznych,rzutującnacałokształtrzeczywistościkrajowej.Iwłaśniestądrównolegle
doniej,wobecniejiwbrewniejnadalistniejentrzeciaRosja”
.Tenrosyjskifenomen
ochrzciłMickiewiczowymsłynnymoksymoronemnprzyjacieleMoskale”
.Zbitkalek-
sykalna:MoskaljakopejoratywneokreślenieRosjanwPolsce(arównieżnaUkrainie)
wpołączeniuzeznaczeniowoantytetycznymnprzyjaciel”oddajesenszewnętrznie
paradoksalny,leczwistocieodkrywczy.UżywającNorwidowskiejformuły,można
stwierdzić,żeMickiewicznodpowiedniedałrzeczysłowo”
.PostrzegającRosjęwcałej
złożonościjejczynnikówzarównowspółpowiązanych,jakinawzajemsprzecznych,
któreskładająsięnajejcałokształt,tenPolakuchwyciłnowe,dopierokształtującesię
zjawiskohistoryczne.Rzeczospołeczeństwieobywatelskim,któregopierwszymsłowem
byliNowikowiRadiszczew,zaśpierwszymczynem-dekabryści.Niektórychpoznał
Mickiewiczosobiścieiserdeczniesięznimizaprzyjaźnił.Niektórych,szczególnie
mubliskichpodwzględemumysłowości,mentalności,kultury,polityki,podobnie
jakonsamwyznawcówjednościsłowaiczynu,wymieniawUstępieznazwiska.Są
toznaniipopularniliteraciK.RylejewiA.Bestużew.Jedenzczołowychspiskowców
RylejewbyłniezmierniepopularnympoetąiprzyjacielemMickiewicza.Doskonale
znałjęzykpolski(świadectwemtegojestznanylistdoNiemcewicza,któregoŚpiewy
historyczne,wedługjegowłasnychsłów,wywarłynaniegowpływistałysięnwybornym
wzorem”20).Wielewskazujenato,żewłaśnieonnpodjednympłaszczemwziąwszysię
18
Przytejokazjiwartowymienićwpierwszejkolejnościnastępującepozycje:Д.E.Фурман,Наши
десятьлет:ПолитическийпроцессвРоссиис1991по2001год,Санкт-Петербург2001;Ю.Н.Афа-
насьев,ОпаснаяРоссия,Москва2001(wprzekładziepolskim:GroźnaRosja,Warszawa2004);Наше
светлоебудущее,илиПутиннавсегда,Москва2004;Π.Шевцова,Одинокаядержава,Москва2010.
19A.Lipatow,RosjaiPolska:konfrontacjaigrawitacja.Historia.Kultura.Literatura.Polityka,Toruń
2003;idem,Rosjadzisiejsza:międzyprzeszłościąateraźniejszością,Toruń2007;idem,Rosyjskieprojekcje
europeizmuaczynnikpolski(odśredniowieczadoepokinacjonalizmów),nPraceKomisjiSprawEuropejskich
PAU”
,t.5,Kraków2012;idem,Historiaapolitykahistoryczna,nPraceKomisjiŚrodkowoeuropejskiejPAU”
,
t.21,Kraków2013;idem,Rosyjskośćipolskośćwświetlecywilizacyjnejaksjologiieuropeizmu,nStudia
środkowoeuropejskieibałkanistyczne”
,t.24,Kraków2016;idem,Europeizm:punktwyjściawposzuki-
waniuporozumieniaPolakówiRosjan,w:NaukawPolsceiRosji.Miejscawspólne-miejscaróżne(obszar
humanistyki),red.M.DąbrowskaiP
.Głuszkowski,Warszawa2016.
20Tekstlistuw:A.Kraushar,Obrazyiwizerunkihistoryczne,Warszawa1906,s.330.
