Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TrzyRosjeMickiewicza
ZjednejstronygabinetyopierająsięnaMikołaju;onjestwidocznągłową
ichkościoła;idlategoludy-wszystkichnaszychnieprzyjaciół,wszystkich
nieprzyjaciółwolności,uważajązaMoskalów.Zostawmyimtentytuł,cho-
ciażprawdziwieochrzcićbyichnależałoncarystami”
.Niedośćjestnazywać
systematrządówteraźniejszychdespotyzmem.Despotyzmjeststary,caryzm
jestnowyioryginalnysystemat.Despotyzmograniczałsięnaciemiężeniu
poddanychiczęstobywałwzgodziezsąsiadamirepublikanami-caryzm
jestpołączonyzpropagandą,znaturyswojejmusipodbijaćirozszerzaćsię.
Despotyzmbywałczęstociemnościątylkobierną,niedostatkiemświatła-
caryzmjestciemnościączynną,jestprawdziwymszatanempolitycznym16.
23
TakieanalitycznespojrzenienaistotęRosjijakopaństwa,Rosjijakodomeny
wszechwładnegocarajestodbiciemwłaściwejMickiewiczowipostawyumysłowej.
Jejodzwierciedleniembezpośrednim(wodróżnieniuodpoetyckiej-awięcupo-
średnionej-wypowiedzi)byłypismapolityczneautoraDziadów.Jegowywodzący
sięzżywejtradycjioświeceniastricteracjonalistycznysposóbmyślenia,pozbawiona
emocjiosobistychiobsesjinarodowejrozumowaanalizahistorycznieuwarunkowa-
negorosyjskiegosystemuustrojowegoiwładzysamodzierżawnejjakoczynników
sprawczychcałejrzeczywistościrzutujenapoetyckiopisRosjiwUstępieDziadów
częściIII.Tenopisnzewnętrzny”(wodróżnieniuodanalizywnętrzasystemuwpis-
machpolitycznych)ukrywawsobie-taiwpodtekście-istotęrealnegoświata
przedstawionego.StądopispoetyckiMickiewiczaniejestpowierzchownyprzycałym
znaturyrzeczyzewnętrznymswymkształcieliterackim.Przytymjeszczerazwarto
zaznaczyć,żewpismachpolitycznychMickiewiczaRosjajestpojmowanabezjakie-
gokolwiekzacięcianarodowego,atymbardziejnastawieniaosobistego.Jestona
ujmowanaiwymienianawogólnymkontekścieaktualnychzagadnieńspołecznych,
ruchówrewolucyjnych,walknarodowo-wyzwoleńczych,problemówdyplomatycz-
nychwspółczesnejEuropy.PrzykłademartykułSocjalizmznTrybunyLudów”(nr32,
z15kwietnia1849roku):
Kościółurzędowyijegogłowapapież,pokładająnadziejęjedyniewprotekcji
ministrówaustriackich,rosyjskichifrancuskich,powiększejczęściniedowiar-
kówlubateuszówłWładzażywa,niegdyśreprezentowanaprzezpapiestwo
iprzezcesarskieikrólewskiemości,zbankrutowała17.
Wsprawachdemokracji,wolnościizrywównarodowo-rewolucyjnychMickiewicz-
szczerykatolik-narównizRosjąiinnymipaństwamizewzględunaichzbieżnąpoli-
tykękrytykujerównieżnKościółurzędowy”
,któryodszedłodprawdwiarywyłożonych
wEwangelii.Nawetniewahasiętoczyćostregosporuzpapieżem,którypotępiłruchy
wyzwoleńcze(wtympolskie).Wedługówczesnychświadectw,Mickiewiczwczasie
16A.Mickiewicz,op.cit.,s.374.
17Ibidem,s.383.
