Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TrzyRosjeMickiewicza
25
zaręce”znpielgrzymem,przybylcemzzachodu”stałpodpomnikiemPiotraWielkiego.
Rozpowszechnionepóźniejmniemanie,żebyłtoPuszkin-typowanadinterpretacja,
opierającasięnamicieprzyjaźniMickiewiczaiPuszkinajakouosobieniaprzyjaźni
PolakówiRosjan
21
.Szerzejpisałemnatentematwswoichpolskichrozprawach
22
.
Tutylkonadmienię,żejużsamawypowiedźowegonwieszczarosyjskiego”odsamego
początkudokońcaPomnikaPiotraWielkiegodośćjednoznaczniewskazujenapostać
Rylejewa,absolutniewykluczającPuszkinazjegouwielbieniempierwszegorosyjskiego
imperatoraizachwytemnawybudowanąwedługjegobezwzględnychrozkazównową
stolicąRosji.
PostaćRylejewaukazujesięwprzejmującymurywkuzamykającymcałośćDziadów
częściIII.Jesttolistpoetycki,wktórymautorwspominanomychprzyjaciółśmierciach,
wygnaniach,więzieniach”:
Gdzieżwyteraz?SzlachetnaszyjaRylejewa,
Którąmjakbratniąściskał,carskimiwyroki
Wisidohańbiącegoprzywiązanadrzewa;
Klątwanarodom,coswojemordująproroki.
DlacałejdalszejhistoriiRosjitagorzkawypowiedźpolskiegowieszczaokazałasię
prorocza,taksamojakostatniastrofazwróconakuniejakogenetycznie-żebyposłużyć
sięsłowamiCzesławaMiłosza-zniewolonymumysłomRosjan,jakrównieżRosjanom
świadomieulegającymzniewoleniu23:
Ktozwaspodniesieskargę,dlamniejegoskarga
Będziejakpsaszczekanie,którytaksięwdroży
Docierpliwieidługonoszonejobroży,
Żewkońcugotówkąsaćrękę,cojątarga.
Mickiewiczjakomyślicielijakotwórca,któryodśrodkapoznałRosję,odtworzył
wformiepoetyckiejjejzłożonyiniejednoznacznywizerunek.Przenikliwyiobiektywny
poetawłaściwiezapoczątkowałsposobypojmowaniategopaństwa,tegosystemurzą-
dzeniaorazzróżnicowanejludności,składającejsięzespołeczeństwaupaństwowionego,
21Tenmitopodłożuideologicznymbodajżesięga1887roku.Por.W
.Spasowicz,MickiewicziPuszkin
przedpomnikiemPiotraWielkiego,nPamiętnikTowarzystwaLiterackiegoim.AdamaMickiewicza”1887,
R.1,s.27-78.KrytycznieiprzekonywającoustosunkowalisiędotejkoncepcjiA.Brückner(Historialitera-
turyrosyjskiej,t.1,Lwów-Warszawa-Kraków1922,s.534-539)iR.M.Blüth(DoprzyjaciółMoskali,nRuch
Literacki”1927,nr12;idem,MickiewicziRylejewpodpomnikiemPiotraWielkiego.Pismawybrane,Kraków
1987).DziejepolemikiomawiaJ.KleinerwmonografiiMickiewicz(t.2,cz.1,Lublin1948,s.451-452).
Wywodyteciąglepozostająwcieniu.Urokmitupociągabardziejniżnmędrcaszkiełkoioko”
.
22A.Lipatow,PolskaPuszkinaiRosjaMickiewicza.(Konfliktmentalnościnarodowychwsferzewysokiej
kultury),w:PolacywoczachRosjan-RosjaniewoczachPolaków,Warszawa2000;idem,RosjaiPolska:
konfrontacjaigrawitacja.Historia.Kultura.Literatura.Polityka,Toruń2003,s.181-216(rozdz.III).
23
Idem,Rosyjskainteligencjawobecwładzy:odsamostanowieniadosamozagłady,w:Inteligencja.Tradycja
inoweczasy,red.H.Kowalska,Kraków2001.
