Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rashomon–Akutagawa,Kurosawaiinni
PowszechnieprzypisujesięAkutagawiezasługęodkryciadlawspółczesnych
Konjakumonogatari(Opowieściwspółczesnychidawnych)zXIIwieku,przypo-
minateżBashō-siedemnastowiecznegotwórcęhaiku.
MakotoUedapiszeoszczególnymdualizmietwórczościAkutagawy,utrzymu-
jąc,żejegonajlepszedziełarodząsięzrozdarciamiędzyncalloftheWild”incall
oftheWest”
.nZewdzikości”odnajdywałwKonjaku,nZewZachodu”-wkulturze
helleńskiej.Konjaku,którewysławiałwpoświęconymimeseju,postrzegałjako
brutalne,niestroniłybowiemodopisuwulgarnych,anawetobscenicznychform
życia.Odnajdywałwnichtakmubliskinzewdzikości”
,urzekałgoichwigor,ten
rodzajpiękna,któryrodzisięzgwałtownościibrutalnościwłaśnie(ndynamiczne
męskiepiękno”
,któredostrzegałteżubliskiegomupisarzawspółczesnegoShiga
Naoya),aniemanicwspólnegozdelikatnościąisubtelnością4.
Wjegoartystycznymświatopoglądziedominowaławszelakozdeklarowana
niechęćdonaturalizmu(takiego,jakimpojmowaligopisarzefrancuscy,np.kry-
tykowanyprzezeńFlaubert),doopisywaniażyciatakim,jakieonojest.Jakwspo-
minaUeda,naokreślenieżyciaistniejąwjęzykujapońskimdwaterminy-semei
iseikatsu.Znaczeniesemeibliższejestpojęciunźródłażycia”niżndziałaniom
wżyciu”(seikatsu).Semeitoenergia,witalność,wewnętrznabiologicznasiła,któ-
rastymulujeistotęludzką,podczasgdyseikatsuodnosisiędoczystozewnętrz-
nychmanifestacjisemei.PrzytaczamzaUedąfragmentzlistuAkutagawyzuwagi
nato,żezawartewnimpoglądyprostądrogąprowadządointeresującychnas
opowiadań.
ParazwanaDobremiZłemwytryskujeztegosamegoźródła.Tenazwynadałimlud,
któryniewieotymnic.Nazwijmyjeinaczej,bypodkreślićichwspólnepochodzenie.Czy
niemógłbytobyćLogos?Powiem,żetodobrzebrzmi.AleLogosprzenikacałeuniwersum.
Logosjestwewszystkichludziach.WielkiLogosporuszagwiezdnekonstelacje;mniejszy
Logosporuszaludzkieserca.Ci,którzyniezważająnaLogos,przepadną.Towłaśnienazy-
wamyzłem.Logosniejestaniemocją,aniintelektem,aniwolą.Jeślimusielibyśmygozde-
finiować,byłbytoNajwyższyIntelekt.DobroiZłosątylkoutylitarnymikonceptami,które
niejasnookreślajązachowanialudziwkategoriachichstosunkudoLogosu.(...)Cokolwiek
piszemy,musiwynikaćzwpływówLogosu,inaczejbyłobybezwartości.Totylkopoprzez
Logosdziełosztukistajesięznaczące5.
Logos-kontynuujeUeda-jestwujęciuAkutagawyrodzajemformyprototy-
powejdladobraizła.Niejestsiłązewnętrznąnapodobieństwofatum,jestczęścią
naszejegzystencji,czymśtakimjakbiciewłasnegoserca.Pomysł,bynazwaćLo-
gosNajwyższymIntelektem,jestraczejdyskusyjny.
Akutagawazaznacza,żesztukamusibraćudziałwLogosie,tejsile,którazakorzenio-
najestgłębokowludzkiejegzystencji.Większośćjegoopowiadańmożnazinterpretować
4MakotoUeda,ModernJapaneseWritersandtheMatureofLiterature,StanfordUniversity
Press,Stanford1976.
5Tamże,s.114.
15
