Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Zagadnieniawprowadzające
Zuwaginato,żeposiedzeniaRadyodbywałysięwbudynku,anienaotwartej
przestrzeni(jaktomiałomiejscewprzypadkuobradZgromadzenia,któreod-
bywałysięnawzgórzuPnyks),liczbamiejscdlaobserwatorówbyłaograniczona
pojemnościąsali.
JakzauważaL.Winniczuk,nieistniejąprzekazystwierdzająceistnienieja-
kiejśurzędowej,oficjalnejformyinformowaniaobywatelioważnychsprawach
dotyczącychpolis.Wiadomościnajczęściejpodawanebyłyzustdoust58.Nie-
mniejniemożnapowiedzieć,żeobywateleateńscyżyliwniewiedzy.Rozmaite
informacje,któredziśokreślilibyśmyjakoinformacjeosprawachpublicznych,
byłyogłaszanewformieustnejbądźpisemnej.Publikowaniuwformiepisemnej
podlegałyprzykładowoaktyoskarżeniawsprawachpublicznych,listypowoła-
nychdowojskaorazinwentarzerachunkoweurzędników.Dokumentytebyły
utrwalanenakamiennychlubspiżowychtablicach(stelai)iwystawianewróż-
nychpunktachmiastanawidokpubliczny.Coważne,jakpodajeM.H.Hansen,
wwieluinskrypcjachpowtarzasięformułainformującaopotrzebieopubliko-
waniadokumentuwcelustworzeniawszystkimzainteresowanymmożliwości
zapoznaniasięzjegotreścią59.Możetoświadczyćotym,żesamiAteńczycy
zdawalisobiesprawęzwagijawnościżyciapublicznegodlaichdemokratyczne-
goustroju.Publikowanewformieinskrypcjiwyrytejwkamieniulubspiżubyły
takżeprawa(nomos)60.ZdaniemM.H.Hansena,wokresierewizjiprawwlatach
410-399p.n.e.dwukrotniedokonanozebraniaiogłoszeniaobowiązującychwów-
czasprzepisów(zwłaszczaprawDrakonaiSolona)61.Znacznaliczbauchwalanych
praw(M.H.Hansenpodaje,żetylkosamoZgromadzenieuchwalałoprawdopo-
dobnieokoło400dekretówrocznie62),jakistopieńichszczegółowości,prawdo-
podobnieuniemożliwiałyichpełnąpublikacjęnastelai.Lecznawetwówczas,gdy
jakieśprawoniezostałoutrwalonewpostaciinskrypcji,toitakistniałospisane
napapirusie,przechowywanewarchiwumpaństwowymwMetroonienaAgo-
rze.Warchiwumtymkażdyobywatelmógłsięzapoznaćzespisanąnapapirusie
kopiąkażdegodokumentupublicznego63.Cogodneuwagi,prawonakazywało
urzędnikomstosowaniewyłącznieprawapisanego.Obecnietrudnopowiedzieć,
jakdużaliczbaAteńczykówumiałaczytaćipisać(nauczaniewAtenachniebyło
objęteprzymusemprawnym),awzwiązkuztym,jakwieluznichmogłokorzy-
staćzewszystkichdobrodziejstwjawności.Wliteraturzeprzedmiotuwysuwa
sięprzypuszczenie,żewpraktyceumiejętnośćczytaniaipisaniaznanabyłara-
czejwąskiejgrupieobywateli64.ChoćjakzauważająO.JurewicziL.Winniczuk,
58
L.Winniczuk,Ludzie,zwyczajeiobyczajestarożytnejGrecjiiRzymu,PWN,Warszawa
1988,s.147.
59
Zob.M.H.Hansen,op.cit.,s.311.
60
PodajęzauO.Jurewicz,L.Winniczuk,op.cit.,s.333;M.H.Hansen,op.cit.,s.28-29i310.
61
Zob.M.H.Hansen,op.cit.,s.172-173.
62
63
64
Zob.M.H.Hansen,op.cit.,s.28.
Ibidem.
Zob.wszczególnościM.H.Hansen,op.cit.,s.311.
