Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zasadysystemulubzachowaćrównowagęsiłprzeciwzewnętrznymorazwe-
wnętrznymzagrożeniom.„Równowagasił”jestprzedewszystkimsystemem
politycznym:prawojestpodporządkowanecelompolitycznymizasadom
równowagisił,jakosystemijakocel.JakzaobserwowałHedleyBull,„wymo-
giporządkutraktowanejakouprzedniewstosunkudoprawa”15.Koncert
mocarstw,którywyznaczałeuropejskąpolitykęwXIXiwczesnymXXw.,
nosiznamionasystemurównowagisił,alejesttoteżcoświęcej.Popierwsze,
byłtosojuszstworzonypowojnachnapoleońskich,którepołączyływszyst-
kiegłównesiłyiktórychcelembyłozachowaniepokojuiporządkupoprzez
wzajemnąkontrolęsiłyipołączonedziałanieprzeciwkomukolwiek,kto
zakłócałbystatusquookreśloneprzezKoncert.Koncertwistocieustanowił
systemmiędzynarodowegozarządzaniaprzezwielkiemocarstwa,opartyna
wzajemnymzrozumieniubezpieczeństwa.Opartybyłnazasadziekonsulta-
cji,aleniemiałpermanentnychstrukturułatwiającychtekonsultacje,zamiast
tegozwoływanoadhoczebrania,byomawiaćkonkretneproblemy.Koncert
opartybyłrównieżnazasadachkoleżeństwawtymznaczeniu,żewielkie
mocarstwa,kierowanetymsamymcelem,działaływspólnie,uznającswoje
partykularneinteresy.JakująłtoArtykuł1AktuŚwiętegoPrzymierza(wra-
czejświętoszkowatymtonie),członkowie„wiążąsięwęzłamiprawdziwego,
nierozerwalnegobraterstwa,uważającsięzawspółrodaków,gotowych,przy
każdejsposobności,doudzielaniasobiewzajemniepomocyipoparcia;wsto-
sunkudoswychpoddanychuważaćsiebiebędązaojcówrodzinyiprzewo-
dzićimwtymsamymduchubraterstwa,jakimprzeniknięci,celemochro-
nyiobronywiary,pokojuisprawiedliwości”.ChociażKoncertbył,według
LordaSalisbury,„jedynąnadziejąnaucieczkęodciągłegoterroruinieszczęść
wojny”16,nieudałomusięuniknąćwojnybardziejkatastrofalnejniżktórakol-
wiekwojnaznanawcześniej.Przyczynytejporażkileżąwfakcie,żechociaż
systemKoncertuewoluowałpośródwielkichmocarstw,ichsiłanieprze-
kształciłasięwinstrumentdladobrasystemujakocałościzpowoduróżnych
perspektywpolitycznychjegoczłonków.Jakzaobserwowano,skuteczne
działaniemiędzynarodowejorganizacjiwymaga„większejjednolitościpoli-
tycznychinstytucjiiidei”17.Możnadodaćdotegosprzeczności,jakieotaczały
15Zob.H.Bull,TheAnarchicalSociety:AStudyofOrderinWorldPolitics,2nded.,Macmillan,
London1995,s.335.
16E.D.Steele,LordSalisbury:APoliticalBiography,UCL,London1999,s.455.
17Zob.:R.Zięba,Pozimnowojennyparadygmatbezpieczeństwamiędzynarodowego,[w:]R.Zięba
(red.),Bezpieczeństwomiędzynarodowepozimnejwojnie,WydawnictwaAkademickieiProfesjonal-
ne,Warszawa2008,s.16;idem,Teoriabezpieczeństwa,[w:]R.Zięba,S.Bieleń,J.Zając(red.),Teo-
rieipodejściabadawczewnauceostosunkachmiędzynarodowych,WydawnictwoWydziałuDzien-
nikarstwaiNaukPolitycznychUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa2015,s.87-106;idem,
Pojęcieiistotabezpieczeństwapaństwawstosunkachmiędzynarodowych,„SprawyMiędzynarodo-
we”1989,nr10,s.49-50;G.Michałowska,Bezpieczeństwoludzkie,[w:]J.Symonides(red.),Świat
33