Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1030BezpieczeństwozbioroweiLigaNarodów
SystembezpieczeństwazbiorowegoustanowionypodauspicjamiLigiNa-
rodów21miałkilkacelów:promowaniewspółpracymiędzynarodowejoraz
zaprowadzeniepokojuibezpieczeństwamiędzynarodowegopaństwzgod-
niezprawemmiędzynarodowym;zagwarantowanieotwartychisprawie-
dliwychstosunkówmiędzypaństwamiiskładaniewzajemnychzobowiązań
wykluczającychdążeniedowojny.Wtymceluustanowionozasadypostę-
powaniamiędzypaństwami.Powstałystałeorganyorganizacji,jakZgro-
madzenie,Rada,Sekretariat22,anastępniepowołanoStałyTrybunałSpra-
wiedliwościMiędzynarodowej,którystworzyłmechanizmypokojowego
rozstrzyganiasporówmiędzynarodowych;ustanowionotakżeplanyredukcji
zbrojeń,aprzedewszystkimzbudowanozinstytucjonalizowanysystembez-
pieczeństwazbiorowego,„cojestgłównymcelemcałejorganizacji”.Zgodnie
zart.10PaktuLigiNarodównapaństwachczłonkowskichciążyłobowią-
zekzachowaniawobecwszelkiejzewnętrznejagresjiintegralnościterytorial-
nejiniepodległościpolitycznejwszystkichCzłonkówLigi23.Gdybywobec
niniejszejKartyniewyłączaistnieniaukładówluborganizacjiregionalnychdlazałatwiania
sprawdotyczącychutrzymaniamiędzynarodowegopokojuibezpieczeństwa,którenadająsię
doakcjiocharakterzeregionalnym,podwarunkiem,żetakieorganizacjeuzyskajązgodęRady
Bezpieczeństwawprzypadkuodwołaniasiędoużyciasiłymilitarnejpozagranicamizbiorowej
samoobrony”.
21LigaNarodów(Liga)jestmiędzynarodowąorganizacjąwprowadzonąprzeztraktatwer-
salskiw1919r.wceluutrzymaniapokojuwEuropie,zsiedzibąwGenewie,wPałacuWilsona,
anastępniewPałacuNarodów;w1945r.zostałazastąpionaprzezONZ.Niepełniłaswojejroli
doIIwojnyświatowej.GłównympromotoremLigibyłprezydentStanówZjednoczonych
WoodrowWilson,byłyprofesornaukpolitycznychwPrinceton.Wedługjegoanalizydotyczą-
cejIwojnyświatowejtajnadyplomacjajestgłównąprzyczynąwojny,aLigaNarodówmusi
pokonać.CzternastypunktWilsonajestpodstawątegostowarzyszenianarodów.JednakSenat
StanówZjednoczonychsprzeciwiłsięratyfkacjitraktatuwersalskiegoprzedprzystąpieniemdo
głosowaniaLigiNarodówiStanyZjednoczonenigdyniebyłyjejczęścią.Wokresiemiędzywo-
jennymzLigiwycofałysię:ZSRRoraznazistowskieNiemcyiJaponia(w1933r.).PaulHymans
zostałpierwszymprezydentemLigiNarodóww1920r.
22Artykułyod1do7określająstrukturęorganizacjiskładającejsięzeZgromadzeniaOgól-
nego(art.3),Rady(art.4)zestałymiiniestałymiczłonkamiorazSekretariatu(art.2,6i7).
Ponadtoustanawiasiękomisjewróżnychdziedzinachinterwencji(praca,handelkobietami
idziećmi,opiumiinnenarkotyki,komunikacja,tranzyt,higiena)zgodniezdefnicjązawartą
wart.23.Artykułyod8do17przewidująśrodki,abyzagwarantowaćpokój.Wartykułach18-21,
zasprawąpilnejinterwencjiWilsona,stwierdzono,żePaktzostaniewłączonydowszystkich
traktatów(począwszyodwersalskiego).TakwięcLigazapewniajejprymatnadwszystkimi
innymiumowamimiędzynarodowymilubzobowiązaniami,chybażezostałyratyfkowane(np.
traktatyarbitrażoweitraktatyregionalne,takiejakDoktrynaMonroez1823r.).Artykuły22i23
dotycząmandatówiludówzdominowanych.
23Chcączerwaćzsystememsojuszówitajnejdyplomacji,którarzekomospowodowała
kataklizmwlatach1914-1918,prezydentWilsonumieściłstworzenieLigiNarodówwczołówce
36