Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KSZTAŁCENIETECHNICZNENAZIEMIACHPOLSKICHWXVIII–XIXWIEKU
26
przyczynilisiędowprowadzeniaprzezrządKrólestwaPolskiegoprogra-
muuprzemysłowieniajegoterytorium.
Zróżnicowanieziempolskichzaborurosyjskiegopodwzględem
poziomurozwoju,infrastrukturyibogactwnaturalnychniewątpliwie
utrudniałospołeczeństwuwyrażeniejednoznacznegostanowiskawo-
becrodzącejsięcywilizacjitechnicznejXIXw.Niewszyscybowiem
mieliwrównymstopniudostępdowynalazków,któreułatwiałyczło-
wiekowicodziennąegzystencję.Aglomeracjemiejskieiwsieleżące
polewejstronieWisłycharakteryzowałzdecydowaniewyższystopień
uprzemysłowieniaipoziomutechnicznegoniżpozostałeobszaryzabo-
ru.WiększośćPodlasiaiterenypołożonedalejnawschodziebyłycią-
glezacofane,oprzeważającymrolniczymcharakterze.Przyczyniłosię
todozwiększeniamigracjiludnościdoznaczącychośrodkówprzemy-
słowych,takichjakWarszawa,Łódź,Białystok,dziękiczemuskupiały
onereprezentantówwielugrupspołecznychizawodowych.Warszawa
osiągnęław1890r.600tysięcymieszkańców,aod1864rokuwcią-
gu20latliczbarobotnikówprzemysłowychKrólestwawzrosłaz80do
150tysięcy45.Tymsamymnastrojeiopinie,jakiewówczasdominowały
waglomeracjachprzemysłowych,rzutowałynanastawieniewiększości
mieszkańcówcałegoKrólestwaPolskiego46.
Próbęwprowadzeniainnowacjitechnicznychpodjętotakżenazie-
miachpolskichzaboruaustriackiego-Galicji.Przezkilkalatpopierw-
szymrozbiorzepraceteniebyłyjednakzbytintensywne.Zagarnięte
terytoria,należąceuprzedniodoIRzeczypospolitej,stanowiłydlace-
sarstwaAustro-Węgierdoskonałyrynekzbytudlajegowyrobów.Ztego
względuaustriackiewładzenietylkoniezamierzałyakceptować,ale
wręczblokowaływszelkiedziałaniainwestycyjno-modernizacyjne,po-
dejmowaneprzezpolskichprzedsiębiorców47.Przełomowymiokazały
sięrządyMariiTeresy,anastępniejejsynaJózefa.Wprowadzonetzw.
reformyTerezjańsko-Józefińskieumożliwiłynprzestawienie”gospodar-
kinasystemwczesnokapitalistyczny.Wzwiązkuztymwdrażaniepostę-
putechnologicznegostałosiękoniecznościąwymuszonąprawamirynku
imiałocharakterdługofalowy.Wlatach1821-1822postęptechniczny,
jakirozbudowainfrastrukturygalicyjskiegoprzemysłuciężkiegooraz
lekkiego,przebiegałyniemalrównocześnie.Galicjadysponowaławów-
45P.Wandycz,Podzaborami1795-1918,op.cit.,s.285.
46S.Kieniewicz,Wpływzaborurosyjskiegonaświadomośćspołeczeństwapolskiego
[w]:nDziejeNajnowsze”R.9,nr4,1977,s.105-106.
47H.Grossman,PolitykaprzemysłowaihandlowarząduTerezyańsko-Józefińskiego
wGalicyi[w]:PrzeglądPrawaiAdministracji,R.36,z.1,styczeń1911,s.1045-1046.
