Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Średniplatonizmijegonajważniejszenodkrycia”
ŚredniplatonizmpojawiasięjużwpołowieIwiekuprzedChr.,alejego
rozkwitprzypadanaIiIIwiekpoChr.,kiedydziałajątacyfilozofowiejakPlutarch
zCheronei,ApulejuszzMadauryiAlkinous61.Whistoriikulturyduchowejsą
toczasyszczególne.Ichwyróżnikiemjestnadzwyczajneureligijnienie,niezwykła
wręczpotrzebareligijności,któraogarnęłaludzibasenuMorzaŚródziemnego,
wktórąwpisałysięiktórąusiłowałyzaspokoićzarównodawne,jakinowe,dopiero
corodzącesięruchyreligijne(jakchrześcijaństwo,któredoskonalewkompono-
wałosięwduchaówczesnejepoki).Poprzedniej,bardzozróżnicowanejepoce
hellenistycznejreligijnośćwprawdzieniebyłaobca,cowięcej,właśniewtedy
odżyłyiświęciłytriumfystaregreckiemisteria,adotegonapływałyszeroką
faląwschodniekultymisteryjne,aleniedotyczyłotofilozofii,którapozostała
niezależnaodreligiiipromowałainnepostawyiideałyaniżeliwspomnianekulty
misteryjne(przypomnijmyzwłaszczaepikureizmiarystotelizm,aletakżedawny
stoicyzm,niemówiącjużoAkademiiPlatońskiej,któradotegostopniastałasię
ogniskiemirozsadnikiemfilozoficznegosceptycyzmu,żewopiniiwieluwręcz
utożsamiałasięzesceptycyzmem62).Teraz,tzn.wIiIIwiekupoChr.,sytuacja
wfilozofiipodtymwzględemradykalniesięzmienia,choćwdalszymciągunie
dotyczytowszystkichnurtów(epikureizmczysceptycyzmopierająsięreligijnym
tendencjomepoki).Religijny,niezwykleuduchowiony,miejscamiwręczmistyczny
nastrójznamiennydlatejepokiogarnierównieżówczesneszkołyfilozoficzne63.
Wszczególnymstopniudotyczyłototakichszkółfilozoficznych,jakcynizm,
częściowostoicyzm,platonizmipitagoreizm,któreobjawiłysięwnowych,mocno
uduchowionychwersjach.Wyraziłosiętom.in.wtym,żewówczesnejfilozofii
61
Omówieniefilozofiiśredniegoplatonizmu,wsensieogólnym,atakżeróżnychkwestii
szczegółowychtejfilozofii,zwłaszczafilozofiiApulejuszazMadaury,Alkinousa/AlbinusaiMa-
ksymusazTyru,czytelnikznajdziewksiążkach:J.Dillon,TeMiddlePlatonists,London1996;
T.Göransson,Albinus,Alcinous,AriusDidymus,StudiaGraecaetLatinaGothoburgensia61,
Göteborg1995;G.Invernizzi,IlDidaskalikosdiAlbinoeilmedioplatonismo,Sagiodiinterpretazione
storico-filosoficacontraduzioneecommento,Roma1976;J.Komorowska,AlkinoosaWykładnauki
platońskiej;K.Korus,ProgramwychowawczyPlutarchazCheronei,Kraków1978;J.G.Milhaven,
DerAufstiegderSeelebeiAlbinus,München1962;C.Moreschini,Apuleioeilplatonismo,Firenze
1978;G.Reale,Medioplatonismoeriscopertadellametafisicaplatonica;T.Sinko,DeApuleietAl-
binidoctrinaePlatonicaeadumbratione,Cracoviae1905;A.Spanier,Der
LÒgogdidaskalikog
desPlatonikerAlbinus,Freiburg1920;M.Szarmach,MaximosvonTyros,Toruń1985;W.meiler,
DieVorbereitungdesNeuplatonismus,Berlin1930;tenże,ForschungenzumNeuplatonismus,Berlin
1966;R.E.Witt,AlbinusandtheHistoryofMiddlePlatonism,Cambridge1937(Amsterdam1971);
C.Zintzen,DerMittelplatonismus,Darmstadt1981.
62
PrzypomnijmychociażbyAcademicaCyceronaczyContraacademicosmłodszegoodeń
okilkawiekówAugustyna.
63
Dlategoniektórzyhistorycyfilozofiinazywająfilozofiętychczasówteozofiąlubnawet
gnozą.Por.J.Legowicz,Filozofiaokresucesarstwarzymskiego,Warszawa1962,s.22–72.
22
