Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Średniplatonizmijegonajważniejszenodkrycia”
Zatemwielkościduchowe,którychnajwyższąsublimacjąiesencjąjestBóg,
ujawniająsięwdoświadczeniuduchowym,wręczmistycznym,aniewlogicznym
dyskursienaukowym(dyskursnaukowyzdolnyjestconajwyżejwpewnymstopniu
potwierdzićwmiaręracjonalniezasadnośćistnieniatego,czegoduszadoświadcza
niejakowprost,twarząwtwarz).Wtensposóbprzełamanyzostałstarogreckiracjo-
nalizm,którypełnąmocpoznawcząprzypisywałwyłącznierozumowi.Okazałosię,
żemocpoznawczą,itoznaczniedalejsięgającą,bodowielkościnadprzyrodzonych
iwartościmoralnych,posiadaludzkawrażliwośćduchowaimoralna(analogicznie
funkcjonującadowrażliwościestetycznej),spełniającasięwduchowymprzeży-
waniuwartościnadprzyrodzonych(iabsolutnychzarazem).Dodajmyjeszcze,że
wtymduchowymprzeżyciudziejesięcośjeszczeopróczdoświadczaniaowych
wartościisamegoBogajakometafizycznejsublimacjiwszystkichwartościabso-
lutnych.Otóżdoświadczającwielkościduchowych,człowiekdoświadczazarazem
(niejakowrelacjizwrotnej)swojejwłasnejduchowejistoty–przeżywasiebieiswoje
życiewwymiarzeduchowym,uświadamiającsobiezarazem(aleznowuraczej
egzystencjalnieaniżeliintelektualnie)jegonadprzyrodzonysens.Wtejsytuacji–
wypadajeszczedodać–ówpospolity,jakpowiedzianowyżej,mit(oduchowym
czyboskimcharakterzenaturyludzkiej)przestajebyćpospolitymmitem,astajesię
egzystencjalnąprawdąludzkiejduszy,azarazemjejegzystencjalną(przeżywaną
egzystencjalnie)tajemnicą81.
Duchowe,anawetmistyczneinklinacjeśredniegoplatonizmusąszczególnie
zauważalnewtwórczościApulejusza,MaksymusaiAlkinousa,awcześniejPlutar-
cha.Możnanawetpowiedzieć,żefilozofiawichwydaniu,niezależnieodswego
potencjałuracjonalnego(widocznegowdziełachzwłaszczaApulejuszaiAlkino-
usa),nabieracechmistycznegowtajemniczenia–wtajemniczenia(powtórzmy,bo
dotykamytuzarazemtajemnicytejfilozofii,któraniechcebyćtylkoakademicką
dyscypliną,amaambicjeznaczniegłębsze,ibardziejodpowiadającejejduchowi
itemperamentowi)niewjakąśszczególnąwiedzęczyakademickąmądrość,którą
zdobywasięwtokukolejnychstopnistudiów,leczwtajemniczeniaprawdziwego,
takiegojakiegodoznająwtajemniczaniwreligijnemisteria.
Reasumującpowyższe,najważniejszymnodkryciem”średniegoplatonizmu,
którewsposóbdecydującyokreśliłoideowoiduchowocałątęformacjęfilozoficzną,
byłonodkrycie”niecielesności,aściślej,odkrycieniecielesnegopierwiastkawsa-
mymczłowiekuiwświecie.Tympierwszymmiałabyćoczywiścieduszaludzka,
drugim–Bóg,opróczduszyświataijejrozumu.Toodkryciezdominowałocałą
81
Pozatymdoświadczeniemówmitpozostajenadaltylkomitem(czasemwręczzabobonem,
zewszystkimiswoimiirracjonalnymi,nierazponurymiimrocznymi,implikacjami,którejużnieraz
ujawniałysięwhistoriiróżnychreligii).
30
