Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Twórczośćiimprowizacjakulturowa
17
korzystaćdomaksimumswojeumiejętnościidoświadczenie,byzmusićsurowce
dopodporządkowaniasięplanomarchitekta.Abydostosowaćsztywnyprojektdo
zmiennej,nieprzewidywalnejrzeczywistości,budowniczowiemuszącałyczas
improwizować.[...]
Dlaczegozatemniesławimyichtwórczejpracy,jakwprzypadkuarchitekta?
Idlaczegoztegosamegowzględuniesławimywrównymstopniutwórczościludzi
zamieszkującychpóźniejbudynekikorzystającychzniego?Wszakwrzeczy-
wistościżadenbudynekniepozostaje–jakmógłbysobieżyczyćarchitekt–wsta-
nienienaruszonym,leczmusibyćnieustannieprzekształcanyidostosowywanydo
różnorodnychiwciążzmieniającychsięcelów.Równocześniejestonciąglena-
rażonynadziałanieżywiołówizużycie,odwiedzinyptaków,gryzoni,pająków
igrzybów,cowymaga–abyuchronićgoprzedfalamikolejnychzniszczeń–
równieimprowizowanychinterwencjipracownikówróżnychbranż:hydraulików,
stolarzy,osóbmyjącychokna,naprawiającychdachyiwieluinnych.Czyżniemają
oniudziałuwnieustannymprocesiestwarzaniabudynku,podobniejakmajster-
kującywnimmieszkańcy?[...]
Wmyślinowoczesnejgłębokozakorzenionejestprzekonanie,żepodczasbu-
dowaniadomu–podobniejakwtrakcierozwojuorganizmuczy,szerzej,czyn-
ności,dziękiktórymwszelkiegorodzajuistotyżywe,ludzkieinieludzkie,zapew-
niająsobieprzetrwaniewśrodowisku–niezostajestworzonenic,coniezostałoby
uprzedniozaprojektowane,preegzystującwirtualniewprocesachinicjujących.
Towłaśnieprzekonanieprowadzinasdouznania,żeźródłemwszelkiejtwór-
czościjestnowatorstwoprojektu.Jesteśmyskłonniuznać,żecośjestwynikiem
twórczościtylkowówczas,gdyjestnowe,mającnamyślinietyle,żewłaśnie
powstało,leczżejesttoniewątpliwywynikświeżowymyślonego,oryginalnego
planu,przepisu,formułybądźprogramu.Wszystkoinnejestnaśladownictwem.
Azgodnieztymmyśleniemprocesnaśladowania–bezwzględunawłożony
weńwysiłek,zaangażowanie,anawetrozwiązywanieproblemówpojawiających
sięwtrakcieodtwarzaniaistniejącegowzoru–niemożemiećtwórczego
charakteru.Polegajedynienapowielaniutego,cojużbyło.Wefekciekluczowa
stajesięopozycjamiędzytwórczościąanaśladowaniem.Ijąwłaśniekwestio-
nujemy[...].
Naszymzdaniem,imitowanieczynaśladowanieniejestprostym,mechanicz-
nymprocesemkopiowania,powielaniaszablonu,zajakisięjeczęstouważa;wy-
magaonociągłegoizłożonegołączeniaobserwacjimodeluzdziałaniemwświecie.
Natymwłaśniepolegaimprowizacja.Podobieństwoformalnekopiidowzorcajest
wynikiemtegoprocesu,niezaśczymśuprzedniodanym.Jestonopunktem
docelowym,ocenianymzperspektywyczasu.Wistocieimściślejprzestrzegasię
norm,tymwiększymiumiejętnościamiimprowizacjimusiwykazaćsięwykonawca,
byflwyszłodobrze”.Dokładność[...]wymagaszczególnejumiejętnościbieżącego
reagowania,któradlaprofesjonalistymożeoznaczaćprawdziwąswobodę.Dlatego
nawet–amożeszczególnie–podtrzymywanieustalonejtradycjimacharakter
twórczy.Takjaknienaprawianybudynekniszczeje,podobnienależypracowaćnad
