Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Piśmienność,politykapiśmienności,szkoła
35
przewidzieć,jakinniczłonkowiegrupybędąobcowaćztekstem.Jeślizałożymy,
żeistniejewielesposobówtworzenia,przyjmowaniaiużywaniatekstów,okażesię,
żenawetwtzw.społeczeństwachniepiśmiennychwieleosóbznimiobcujetakczy
inaczej26.
Normatywnekonwencjeczytania
Czymsąkonwencjelektury–sposobypisaniaiczytania–którerozwijano
wspołeczeństwachzachodniejnowożytności,abypogłębićwiedzęorazulepszyć
organizacjęspołeczną?Konwencjeteosiągnęłyszczególniewysokąpozycjęwno-
woczesnychspołeczeństwachpiśmiennych.przekazanieichuczniomjestobowiąz-
kiemszkoły.
Należypamiętać,żekonwencjetesąwistociewłaściwetylkopismu,aniemo-
wieiżetworząprzepaśćmiędzywypowiedziąatekstem.Innymisłowy,sątozasady,
którełatwiejustanowićinadzorowaćwformiepisanej,acozatymidzie−sąone
ściślezwiązanezpiśmiennością,zwłaszczatąwyższegorzędu.Częśćznichmacha-
rakterpodstawowyimniejlubbardziejuniwersalny27,wiążącsięzeświadomością
fonologii,słówizdań.Innesąbardziejabstrakcyjneiwyspecjalizowane,wynikają
zeświadomościróżnicmiędzyopowieściąaargumentacjąiregułamiużywanymi
wróżnorodnychpostaciachpiśmiennictwatechnicznego.
Najbardziejpodstawowązomawianychkonwencjijestzdolność–anawet
tendencja–domyśleniaowłasnejmowiewkategoriachsłowapisanego28.Pismo
stanowidoskonałemediumpozwalającetraktowaćjęzykjakocośnieaktywnego
imyślećonimjakoorzeczy.Wrazztakimujęciemjęzykamowazaczynabyćpo-
strzeganajakowybrakowanawporównaniuzeswympisanymodpowiednikiem.
Matojednakdobrestrony.Pierwsząznichjestumiejętnośćrozważenianietyle
przekazywanychznaczeń,ilesamychwłaściwościjęzyka,nazywanaprzeważnie
świadomościąjęzykową[linguisticawareness].Tozdolnośćdomyśleniaosłowach,
ichzdekontekstualizowanychznaczeniach,związkachzintencjami;osynonimach,
antonimach,hiponimach,oodpowiednikachznaczeń,oparafrazieoraz–bardziej
ogólnie–orelacjimiędzytym,cosięmówi,atym,comasięnamyśli.Istniejewiele
prac,choćbyautorstwaJeanaPiageta,pokazujących,jakwielkątrudnośćsprawia
małemudzieckuprzejścieodmyśleniaorzeczydomyśleniaonazwierzeczy29.
Naukaczytaniaipisaniawymagaodniegodostrzeżenia,żepismoreprezentuje
26Zob.B.V
.Street,EthnographyofWriting…,dz.cyt.
27Zob.U.Goswami,TheBasicProcessesinReading:InsightsfromNeuroscience,
[w:]TheCambridgeHandbookofLiteracy,dz.cyt.,s.134−151.
28Zob.R.Harris,SpeechandWriting,[w:]TheCambridgeHandbookofLiteracy,dz.cyt.,
s.46−58.
29Zob.B.D.Homer,LiteracyandMetalinguisticDevelopment,[w:]TheCambridgeHand-
bookofLiteracy,dz.cyt.,s.487−500.
