Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.Układmoczowo-płciowy(systemaurogenitale).Narządymoczowe
inarządypłciowewiążąsięzsobąswympochodzeniemorazniektórymi
wspólnymiczęściamiiztegowzględupomimoróżnorodnościczynno-
ściowejmożemyjepołączyćwjedenukład.Zadanienarządumoczo-
wego(nerkiidrogimoczowe)poleganautrzymywaniupłynówustro-
jowychwstałymskładzie;fizjologicznymtegowyrazemjestusuwanie
zustrojuzbędnychiszkodliwychsubstancji,wtymgłównieproduktów
metabolizmuaminokwasów.Narządypłciowe(gruczołypłcioweiich
drogiodprowadzające),wytwarzająckomórkipłciowemęskie(plem-
niki)iżeńskie(jaja),służądozachowaniagatunku.Narządypłciowe
sąjedynymukłademustroju,którysłużytemucelowi,gdytymczasem
wszystkieinnenarządymajązadaniezachowaniażyciaosobniczego.
6.Układwewnątrzwydzielniczy(systemaendocrinum;endon=
wewnątrz,krino=wydzielam),hormonalny,wtymjegoczęść-układ
dokrewny.Składasięzgruczołówwpostacicałychnarządów,wyspecja-
lizowanychkomóreklubtkanekwydzielającychsubstancjehormonalne.
Wyróżniasięneurohormony,hormonymiejscoweoraztewydzielane
wukładziedokrewnym(tarczyca,przysadka,nadnerczaiinne),które
swąwydzielinęoddająbezpośredniodokrwiichłonki.Ztegoteżpowo-
dugruczołydokrewnełączymywjedenukład,choćróżniąsięmiędzy
sobąpowstaniem,budowąiczynnością.Działanieichwywieragłęboki
wpływnafunkcjonowanieustrojuijestściśleskoordynowane.
Naukęonarządachukładupokarmowego,oddechowego,moczowo-
-płciowegoiwewnątrzwydzielniczegoobejmujemywspólnąnazwą
naukiotrzewach(splanchnologia;splanchna=trzewa).
7.Układsercowo-naczyniowy(systemacardiovasculare)składa
sięzukładukrwionośnego(serceinaczyniakrwionośne:tętnice,żyły,
naczyniawłosowate)ilimfatycznego(naczyniachłonne,śledziona
inarządylimfatyczne).Układkrwionośny(
systemasanguiferum)
rozpro-
wadzakrew,zawierającąskładnikiodżywczeitlen,pocałymustroju,
doprowadzającjądoniemalkażdegonarządu.Krewodprowadzarów-
nieżztychnarządówwytworyprzemianymaterii.Układchłonny(lim-
fatyczny,
systemalymphaticum)
drenujeprzestrzeniemiędzykomórkowe
orazodprowadzaniektóreskładnikiodżywczezukładupokarmowego
dokrwi.Naukaosercutokardioanatomia,anaukaoukładzienaczyń
zdawnanosinazwęangiologii(angeion=naczynie).
8.Układnerwowy(systemanervosum)składasięzukładunerwo-
wegoośrodkowego(systemanervosumcentrale),wktórymodróżnia-
mymózgowieirdzeńkręgowy,orazukładunerwowegoobwodowego
(systemanervosumperiphericum),doktóregozaliczamynerwyczasz-
kowe,nerwyrdzenioweiichzwoje.Układnerwowymózgowo-rdze-
niowyregulujestosunekczłowiekadoświatazewnętrznego(np.pracę
mięśniszkieletowychlubczuciepowierzchniowe);zpunktuwidzenia
czynnościowegomożemywięcgonazwaćukłademsomatycznym,
wprzeciwieństwiedoukładuwegetatywnego,czyliautonomicznego.
Układautonomicznyregulujegłównieczynnośćnarządówwewnętrz-
nych(np.wydzielaniegruczołówczypracęmięśniówkigładkiejtrzew
inaczyńkrwionośnych).Wskładukładunerwowegoautonomicznego
17
