Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wybraneuwagiokontaktachjęzykowych
31
wykazująautorzytekstówzXIXwieku,m.in.H.PaulwPrinzipienderSprachge-
schichte(1880)orazniektórzyautorzywspółcześni[Гавранек1999,58].
PonieważjednaksamB.Havránekniezgadzasięztakszerokimrozumieniem
pojęciaDdwujęzyczność”,woliposługiwaćsięterminemDkontaktjęzykowy”.
Uważabowiem,żebadającrozwójjęzyka,terminDdwujęzyczność”używanybył
tylkowstosunkudodwujęzycznościzbiorowej,aniejednostkowej(indywidual-
nej),czylinależyograniczyćsiędotakichprzypadków,kiedyjednośrodowisko
językowe(anietylkoposzczególnejednostki)maiwykorzystujedwaróżne
systemygramatyczneidwaróżnezasobysłownikowe.
Wprzypadkuzapożyczeńterminologicznych(np.funkcjonalniepowiązane
zesobągrupyterminów-systemyterminologiczne)możnawedługB.Havránka
mówićoterminologiijakowynikurozwojuwdwujęzycznejzbiorowości(anie
jakorezultatindywidualnejdwujęzyczności).Wtakisposóbokreślamyzjawisko
korzystaniazterminówobcych,niekoniecznieznająccałyjęzykobcy.Jednak
terminytesąwynikiempewnegokontaktujęzykowego,profesjonalnejlubfunk-
cjonalnejdwujęzyczności[Гавранек1999,63].
Wtensposóbmożnateżmówićojednostronnymwpływiełacinynajęzyki
zachodniosłowiańskieiczęściowopołudniowosłowiańskie,atakżenaeuropej-
skiejęzykiwogóle,przyczymwpływtenrozciągałsięnietylkonasłownictwo,
lecztakżenastrukturęskładniową.Mamytudoczynieniazdwujęzycznością,
choć-wedługB.Havránka-ograniczonądosferysocjalnej,leczfunkcjonalną,
czylimającąwpływ-przedewszystkim-narozwójjęzykówliterackich,zwłasz-
czanastrukturęzdaniazłożonegopodrzędnie,szykwyrazów,stosowanieimie-
słowówprzysłówkowychitd.Badaczmówituoczasachpóźnegośredniowiecza
iodrodzenia,gdyłacinabyłażywajedyniewwarunkachpanującejwówczas
dwujęzyczności.
Niecoinaczejnarolęlingwistybadającegokontaktyjęzykowezapatrywał
sięN.S.Trubieckoj,zwolennikpodejściatypologicznegowbadaniachnadkon-
taktamijęzykowymi(wwynikutegopodejściapowstałterminDligajęzykowa”
-Dязыковойсоюз”).Zadaniemlingwistyopisującegokontaktyjęzykowe-we-
długuczonego-jestwyjawieniesystemówodpowiednichzwiązkówmiędzy
elementamiimodelamistrukturalnymiróżnychjęzykówwwarunkachróżnego
typudwujęzycznościnaposzczególnychjejetapach.Zadanietonieogranicza
sięjednakdoDinwentaryzacji”tychelementówzokreśleniemstopniawpły-
wuiwskazaniemnato,coaktywneipasywne.Wedługbadacza,skupiającsię
jedynienarezultatachwpływujednegojęzykanadrugi,otrzymasięjedynie
danenatematzapożyczonychdźwięków,wyrazów,sufiksówsłowotwórczych,
syntagm,jednosteksemantycznychiniczegowięcej.Istotnejestopisaniekon-
taktówprzezpryzmatprocesu,któregosposobyrealizacjiróżniąsięmiędzysobą
[Розенцвейг1963,60-61].
Jedenzpodstawowychproblemówlingwistycznychdotyczącychdwujęzyczno-
ści,októrymwypowiadałsięA.Martinet,poleganaokreśleniu,wjakimstopniu
dwiekontaktującesięzesobąstrukturymogązachowaćwłasnąniezmienność
