Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tłumaczzdrajca.Oniemożliwościprzekładówzgreckiejliteratury...
11
zaśżenującomało,choćkilkapodstawowychmonografiiniecoproblema-
tykęrozświetla
greckawiążesięzmelorecytacjąalboześpiewem,żewdramaciepojawia-
jąsięprawdziwearieoperowe,żewystępujetamzarównoSprechgesang,
jakipodobnedooperowychpartiechóralne.Trzebazresztązapytać,czy
jestsensoddawaćwtłumaczeniupolskim(czyjakimkolwiekinnymna
języknowożytny)charakterdziełapowstałegoiżyjącegowzupełnieinnej
rzeczywistościkulturowej.Przeciętny,nawetdośćwykształcony,Ateńczyk
wVwiekup.n.e.niemiałdoczynieniaztekstemdramatu.Oglądałwielkie
widowiskomuzyczne,wktórymtekstpełniłjedyniefunkcjęlibretta(a
nawettylkoscenariusza).Czydlaodbiorcyoperynowożytnejlibrettojest
rzeczywiścietakistotneiczywidzoperowyzwracanasłowoszczególną
uwagę?PoezjastarożytnychGrekówjestwyjątkowymzjawiskiem,które
możnaokreślićjakoperformance,aprzeniesionawnaszświatgubiswoją
istotę,stajesięczymśinnym...
PisałotychtrudnościachJerzyŁanowski,wybitnyfilolog,świetny
znawcaliteraturygreckiejiznakomitytłumaczEurypidesa.Podkreślał
przytym,żeprzekładzliteraturyantycznejstawiaprzedtłumaczem
ogromnewyzwaniewpostacinproguinnego,zamkniętegoświatakultu-
ry”(Łanowski2005:38).Odmiennieniżtłumaczeliteraturynowożytnej,
tłumaczstarożytnejmusiniejakodokonaćprzeniesieniatekstuzzupełnie
innej,nadodatekmartwej,zamkniętejkulturydowłasnej.Alezarazem
maprzekonaćwspółczesnegomuczytelnika,żetłumaczonedziełozasłu-
gujenaprzypisywanąmujużprzezstarożytnychrangę-jednymsłowem,
żeczytelnikmadoczynieniazwielkąpoezją,którawlekturzepowinna
dostarczaćprzyjemnościczystoestetycznej.Przekładmusiwięcbyć
npiękny”,oddziałującnaodbiorcęzupełnieinnymiśrodkami.Niktprze-
cieżniepotrafiłbystworzyćwjęzykupolskimmetrumstarożytnego,
zadanietakiebyłobyzewzględunaodmiennośćgrekiczyłacinyiwspół-
czesnejpolszczyznypoprostunonsensowne,jakwięcukazaćkunszt
heksametróworyginałualbomistrzostwojambów?JanParandowski
zdecydowałsięoddaćOdysejęprozą,ajegotłumaczenieprzedewszyst-
kimdowodziwyśmienitejpolszczyznytegowielkiegostylisty,alezdanie:
Mężagłoś,Muzo,wielceobrotnego,któryzburzyłświętygródTroi,
2PodstawowymdziśopracowaniemzagadnieniajestdziełoMartinaWesta,Muzyka
starożytnejGrecji,przekładA.MaciejewskaorazM.Kaziński(Kraków,2003;oryginał
angielski1992).
