Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czyistniejąjakieśprawanaturalne?
57
(v)Odprawspecjalnychnależyoczywiścieodróżnićszczególne
przypadkiswobodypostępowania,gdziejednaosobazostajewyjątkowo
zwolnionazobowiązków,którympodlegająinni,alenienabywatym
samymżadnegoprawa,zktórymwiązałobysięokreślonezobowiąza-
nie.Jeżeliprzyłapieszmnienaprzeglądaniupamiętnikatwojegobra-
ta,stwierdzisz:„Niemaszprawategoczytać”.Janato:„Mamprawo
-twójbratpowiedział,żemogęgoczytać,dopókisamminiezabroni
-iniezabronił”.Wtymprzypadkuotrzymałemwyjątkowądyspensę
odtwojegobrata,którymiałpełneprawooczekiwaćodemnienieczyta-
niajegopamiętnika,awięcjestemzwolnionyzmoralnegoobowiązku
powstrzymaniasięodzaglądaniadotychnotatek,aletwójbratzkolei
niemażadnegoobowiązkupozwalaćmizaglądaćdonich,kiedytylko
zechcę.Przypadki,wktórychkierowanieczyimśzachowaniemlubin-
gerowaniewczyjeśsprawynastępujewwynikuprzyznanychpraw,
anieswobódtoprzypadki,gdzieopisanejwyżejdyspensyniemożna
cofnąćwedleuznaniaosobyprzyznającejdaneprawo.
(B)Prawaogólne.Jakoprzeciwieństwoprawspecjalnych,które
dająichposiadaczowiuzasadnieniedoingerowaniawcudząwolność,
możnawskazaćprawaogólne,doktórychodwołujemysięwsamo-
obronie,przewidująclubstającprzedgroźbąnieuzasadnionejinge-
rencjiwnaszesprawy,wceluwskazania,żeingerencjataniema
podstaw,naprzykład:„Mamprawopowiedzieć,comyślę”albo:„Mam
prawowierzyć,wcozechcę”.Prawateprzypominająprawaspecjal-
nepoddwomaistotnymiwzględami.(1)Ichposiadaniedajemoralne
uzasadnieniedookreślania,jakpowinienzachowywaćsięktośinny,
akonkretniej-żeniepowinieningerowaćwnaszesprawy
11
.(2)Owo
moralneuzasadnienieniewynikazcharakteruokreślonejczynności,
dorealizacjiktórejmaprawoosobawysuwającaroszczenie.Uspra-
wiedliwieniemtegoroszczenia-przybrakuspecjalnejwięziuzasad-
niającejingerencjęosóbtrzecich-jestfakt,żesytuacjatastanowipo
prostuuszczegółowienieogólnegoprawakażdegoznasdobyciawol-
nym.Istniejąteżjednakuderzająceróżnicepomiędzytakokreślony-
miprawamiogólnymi,przywoływanymiwsamoobronie,aprawami
specjalnymi.(1)Prawaogólneniewynikajązżadnejspecjalnejrela-
cjipomiędzyludźmi.(2)Niesątoprawaspecyficznedlatych,którzy
11Ściślerzeczbiorąc,wwyrażeniuprawaogólnegozawartesązarównoprawodo
niebyciapoddawanymprzymusowi,jakiswobodapodjęciaokreślonegodziałania-to
pierwszezewzględunarzeczywistelubzapowiedzianenaciski,tadrugajakowyraz
sprzeciwuwobecrzeczywistegobądźspodziewanegożądaniapowstrzymaniasięod
działania.Zpierwszymłączysięspoczywającynawszystkichobowiązekzaniechania
przymusu,zdrugą-brakczyjegokolwiekusprawiedliwieniadowysuwaniatakich
żądań.Wtymwypadku,jakująłbytoHohfeld,drugąstronąprawajestniezobowią-
zanie,lecz„bezprawność”(no-right).
