Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Antropologiajakonauka
23
kulturoweuniwersalnenieistnieją.Wramachrelatywizmunormatywnegowydziela
sięrelatywizmmoralnyoceniającysystemwartości,zasadyetyki,estetykiwodniesie-
niudokonkretnejkultury,orazrelatywizmpoznawczymówiący,żewszelkietwierdze-
niaodnoszącesiędoświatasąuwarunkowanekulturowo.
PoczątkirelatywizmusięgająpierwszejpołowyXXw.iwiążąsięzdziałalnością
F.Boasa.Przeciwstawiałsięonideomewolucjonizmu.Oponowałprzeciwkoideinie-
równościras.Uważał,żeludypierwotnetotakie,któremająjednolite,prosteiskrom-
neformykulturowe.ZasprawąK.L.Piklela,amerykańskiegojęzykoznawcy,w1954r.
powstałaantropologiakognitywnajakoteoretycznaperspektywabadającarelację
międzykategoriamikulturowymiastrukturąlubprocesemmyślowym.Wtymmoder-
nistycznymnurciemyślowymmówisięoetnobotanice,etnozoologii,Hnowejarche-
ologii”
,Hnowejetnologii”
,Hetnomedycynie”
,Hnowejantropologii”
,Hetnonauce”
,Hludowej
biologii”
.Ch.O.Franke(1980),czołowyprzedstawicieletnonauki,badałkwestiewyjąt-
koweipowszechne.JakpiszeA.Bernard,jegopracedotycząsystemówekologicznych,
interpretacjichoroby,koncepcjiprawa,tego,jaksięwchodzidodomuijaksięprosi
ocośdopiciawróżnychkulturach.
Niesposóbpominąćmyślimarksistowskichitakiegokierunkuwantropologiikul-
tury.AntropologiamiałaniewątpliwywpływnauogólnieniebadawczeKarolaMarksa,
azwłaszczaFryderykaEngelsanarozwójmaterializmuhistorycznego.Spojrzeniena
człowiekajakoistotęspołecznąwymagapoznaniarolistrukturspołecznychwkształto-
waniusięwłaściwościjednostkiludzkiej-biologicznychipsychicznych.Niewątpliwie
EngelswnawiązaniudodziełaLewisaMorgana(1884)Społeczeństwopierwotne,czyli
badaniekoleiludzkiegopostępuoddzikościpoprzezbarbarzyństwodocywilizacjinapi-
sałPochodzenierodziny,własnościprywatnejipaństwa0Nadtowyjaśniłonmechanizm
współoddziaływaniaekonomicznejHbazy”iideologicznejHnadbudowy”
.Marksizm
wprowadzadoekonomiiiantropologiikulturypojęciewalkiklas,nawiązującdowalki
obytwbiologii.Źródłemwszelkichformirozwojuspołecznegosąwewnętrznema-
terialnesprzecznościwsposobieprodukcjidóbrmaterialnych,awięcmiędzysiłami
wytwórczymiastosunkamiprodukcji.Stanowitopodstawęmaterializmuhistoryczne-
go.Innekoncepcjetegokierunkutozałożenie,żeświadomośćwyróżniaczłowiekaze
świataprzyrody,żeistotaczłowiekatowłaściwietylkojegopotrzeby.
10203Antropologiaspołeczna
PoczątkówtegodziałuantropologiimożnaupatrywaćwdziałalnościLewisaHenrylego
Morgana(1818-1881),którywAmeryceuzyskałrozgłosbadaniamispołeczeństwpier-
wotnych.Stworzyłonkierunekewolucyjny,któregorozwójmiałmiejscewAnglii.An-
tropologiaspołecznazajmujesięewolucjąianaliząporównawcząstrukturiinsty-
tucjispołecznych,badaniemzjawiskzachodzącychwspołecznościachludzkich,
ichzmiennościąwprzestrzenigeografcznej,historiąichrozwoju.Dozjawisktych
zaliczasięformyorganizacjispołecznej-ustrójspołeczno-ekonomiczny,technologie,
stratyfikacjespołeczne(warstwy,klasy,kasty,grupy),strukturyrodzinne,rodowe,formy
małżeństwa,systemyrządzenia,prawne,moralne,wierzeniareligijne,magię.
