Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
KsięgaI
dzajprzymierzaizczasem,gdyklansiępowiększał,tworzyłswójwłasnykraj.
Rodzina,którauprzedniopełniłafunkcjehunnostawałasięrodzinąksiążęcą.
Winnychprzypadkachdziałosiętak,żeokręgiprzydzieloneróżnymksiążę-
tomjakoobszaryadministracyjnebyłyprzeznichjednoczoneitymsamym
stawałysiękrólestwamipodichwładzą,jednocześnieodrywającsięodkraju
macierzystego.Niejesttorzeczdowiedzionabezpośrednio,aleodzwierciedla
tenstanrzeczyniepewnośćterminologiiwźródłachjakimidysponujemy.Che-
ruskowieiChatowie,którzypojawiająsięjakoplemionawsensienarodów
(civitates)zajmowałytakznacznyobszar,żewzasadziemożemyjepostrzegać
jakoprzymierzepaństw.Wprzypadkunazwwieluplemionmożnamiećwąt-
pliwości,czyniesąonepoprostunazwamiokręgów.ZkoleinazwauGau”(pa-
gus;okręg)mogłaczęstobyćużywananiewodniesieniudoseciny,leczdo
obszarurządzonegoprzezksięcia,którytworzyłokilkasecin.Najbardziej
trwałyzwiązektworzyłasamasecina,czyliklan,któryżyłrazem,napoły
wkomunieitrudnogobyłorozwiązaćczytowwynikuwewnętrznych,czy
zewnętrznychczynników.
Dygresje
Mojąkoncepcjęnatematspołeczno-politycznejorganizacjiludówgermań-
skich,którafaktycznieznaczącoróżnisięodpoglądówogólnieprzyjętych,po
razpierwszyopisałemigruntownieuzasadniłemw81tomiePreussischeJahr-
bücher3(1895).Niechmiwolnobędzieprzedstawićnajważniejszeelementy
mojejargumentacji.
Decydującympunktemjestutożsamienieklanuzseciną.
Wmojejopiniifakt,żesecinajestjednocześnieokręgiemzostałojużwsa-
tysfakcjonującysposóbzaprezentowaneprzezWaitza.Bardziejwspółcześni
naukowcy,tacyjakSybel,Sickel,Erhardt,Brunner,Schröder,przyjęlizamiast
tegopogląduinny,zgodniezktórymokręgjestobszaremwystawiającymco
najmniej2000wojowników.Niejesttojednakżekoncepcjauzasadniona.Sło-
wopagus,stanowiącesednotejkwestii,jestzgodniezjegorzymskimsensem
dośćpowszechniestosowanenaoznaczenieobszaruziemi,częścikrajulubre-
gionu,onieokreślonymrozmiarze.Cezarpisze,żeHelwecizajmowalicztery
pagi.Jasnymjest,żeowepaginiebyłysecinami,leczrównieżmusiałybyć
znacznieliczniejszeniżtysiąc.Musimyzałożyć,żeHelweci,którzystawalisię
zbytliczni,byrządzićsięwoparciuopojedynczezgromadzenieogólne,po-
dzielilisięnaczterywspólnotypołączonewięzamilojalności.Ponieważte
czterywspólnotynadaldziałałyjakjednawsprawachzewnętrznych,Rzymia-
niemówilionichjakoopagiluduzwanegoHelwetami.Wnaszymkonkret-
nymprzypadkutegorodzajupagimożnazmiejscaodrzucić,podobniejakpagi
WiekówŚrednich,któremiałyniecowspólnychcechzdawnymiplemionami.
Największymbytemjakimożnabyutożsamiaćzgermańskimpagiznaj-
wcześniejszegookresujesttysiąc.Moglibyśmyrozważaćtęwłaśniemożliwość,
pókiniemielibyśmyjednoznacznegopoglądunatematpoziomuzaludnienia
