Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dlatego,żedruganiekonieczniebyłaprzygotowanymzawczasuscenariu-
szem(którenastępniepowierzanopismuipublikacji),leczwystąpieniem
extemporemającymnaceluodniesieniesiędoprzedstawionychprzez
adwersarzyargumentów.
Wniesienieskargi,jakjużzaznaczono,byłowyłącznąprerogatywą
najbliższychkrewnychzmarłego,granicęzaśpokrewieństwawyznaczały
dziecijegokuzynów.Bliscyofiaryniemieliprawnegoobowiązkupodjęcia
oskarżeniaibyćmożeniezawszedotegosiękwapili,szczególniewtedy,
gdyzabójcygotowibylizapłacićzaodstąpienieodprocesu;wiązałosięto
jednakzmoralnympotępieniem,aniewykluczone,żetakżezsankcjami
naturyreligijnej.Jeślijednak—jakpodkreślasamAntyfont—ofiaranie
miałabliskichkrewnych,jejzabójstwopozostawałonniepomszczone”.To
ostatniepojęciepojawiasiętunieprzypadkowo,jakożeoskarżenie,proces,
atakżekarywsprawachdotyczącychzabójstwakonsekwentnieprzedsta-
wianebyłyprzezateńskichmówcówzapomocąjęzykazemsty(timōria,
dikēnlambanein)
29
.Awłaściwiebardziejzasadnebyłobystwierdzenie,że
jednoidrugie,tj.zemstaiwymiarsprawiedliwości,nigdywstarożytnych
Atenachniezostałyodsiebiejednoznacznieoddzielonenapłaszczyźnie
proceduralnej,moralnej,jakipojęciowej
30.
Przewidzianezazabójstwokarybyłytylkodwie:śmierćlubwygnanie.
TęostatniąwymierzałtrybunałPalladionsprawcynzabójstwanieumyśl-
nego”,tępierwsząnatomiastAreopaguznanemuwinnymzabójstwa
zpremedytacjąorazDelfinion—oskarżonemu,któregoczynniezostał
uznanyzazabójstwosprawiedliwe.Karęśmierciwykonywanobyćmoże
poprzeznbezkrwaweukrzyżowanie”(apotympanismos),tj.przymocowa-
nieskazańcadodesekzapomocąpięciuobręczy(nakażdąkończynęina
szyję)ipozostawieniegonaśmierćzwycieńczenia
31.Wpraktycejednak,
jakmożnaprzypuszczać,karagłównawykonywanabyławkontekście
procesówozabójstwostosunkoworzadko:oskarżonybowiemmógłnie-
niepokojnyprzeznikogoopuścićAteny,wybierającdobrowolnewygnanie,
azmożliwościtejmógłskorzystaćażdowygłoszeniapierwszejmowy
obrończejwłącznie
32.Niedotyczyłotojednakosóbpostawionychprzed
29Zob.Cairns2015;por.Rubinstein2016;zob.teżKucharski2016b.
30Zob.Cohen1995;por.teżKucharski2012b;2016b.
31Por.Dem.21.105;zob.teżLys.13.56;tenpierwszycasusmożebyćjednakhiper-
bolą,tenostatninatomiastprawdopodobnieodnosisiędoproceduryapagōgēstosowanej
wobeczabójców;nt.metodegzekucjiwstarożytnychAtenachzob.Gernet1982:175-211;
ToDD2000;por.teżKucharski2015.
32
Ant.4.4.1;5.13;Dem.23.69;MacDoweLL1963:114—115.
WPROWADzENiE
41
