Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sądemzazabójstwowramachprocedurynobywatelskiegoaresztowa-
nia”(apagōgē),któreoczekiwałynaproceswwięzieniu
33.
4.Świadectwa,przysięgiitortury
Jakjużzaznaczono,stylAntyfontaikonstrukcjaargumentówwjegoau-
tentycznych(tj.zwyłączeniemTetralogii)mowachsądowychwyraźnie
koncentrujesięwokółtzw.dowodównieartystycznych,wszczególności
zaśświadectw,przysiągizeznańnatorturach.Obokuchwał,praw,ukła-
dówiinnychtegorodzajupowierzonychpismudokumentówtonajważ-
niejszerodzajennieartystycznych”dowodów,tj.dowodówniebędących
częściąsztukiretorycznej,niewynikającychzumiejętnościargumentacji.
Stanowiłyonejednocześnie(wodróżnieniuodprzytaczanychdokumen-
tów)swoistenakty”dowodowe,boopierałysięnakonkretnychczynnoś-
ciach,którewykonywały—lubktórympoddawanebyły—podejmujące
sięichosoby.Wtymwłaśniecharakterze,jakniekiedysugerowano,funk-
cjonowaćmogłyjakoswoistenpróby”,automatycznierozstrzygającespór:
ktozebrałodpowiedniąliczbę,ktoodważyłsięzłożyćprzysięgęnazgubę
swojegodomualboktobyłwstaniepoddaćniewolnikaprzesłuchaniu
natorturachiuzyskaćsatysfakcjonującągoodpowiedź,tenwygrywał
sprawę
34
.Trudnopowiedzieć,wjakimzakresieowenpróby”miałyistotnie
mocrozstrzygającą,znamybowiemtylkojedenprzypadeksporuz
IV
wie-
kup.n.e.,któryistotniezakończyłaprzysięgazłożonaprzezbędącąwnim
stronąkobietę.Byćmożepodobnąwagęprzypisaćnależyzeznaniomna
torturach,niemalnapewnojednakniemiałyjejświadectwa,któresłużyły
wyłączniepotwierdzeniuargumentacjiadwersarzyprzedsądem.
Roliświadków
35podejmowaćsięmogliwolnimężczyźni,obywatele,
metojkowie,anawetcudzoziemcy;wykluczonenatomiastbyłyosobypo-
zbawioneprawobywatelskich(atimoi),niewolnicyorazprawdopodobnie
dzieciikobiety(wprzypadkutychostatnichniewiemy,nailewynikało
tozregulacjiprawnych,anailezsiłyobyczaju,zgodniezktórymucho-
dzićtomogłozaniestosowność)
36.Wwiększościspraw—inaczejniżwe
współczesnychprocesachsądowych—świadkowieniezeznawalipod
33Zob.niżej,WsprawiezabójstwaHerodesa:WprowadzenieorazApendyks3.
34
SoLmsen1931:6—7.
35
Nt.świadków(martyres)zob.MacDoweLL1978:242—243;ToDD1990;1993:
96—97.
36Osborne2010:233—234.
42
ANTYFONT
