Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prof.zw.drhab.JanZimmermann
aksjologia.Wtedyitylkowtedy–jaksięwydaje–możemydopuścićtakżeanty-
wartości.Jednak,jakzobaczymydalej,jeżelimiałybytobyćantywartościUprawa”,
tomusielibyśmyzałożyć,żeprawodawcacelowoopierasięnazaprzeczeniach
wartości.AgdybytomiałybyćantywartościUwprawie”,tozkoleimusielibyśmy
założyć,żewykonawcaprawasprzeniewierzasięwartościomstojącymponad
normą,obranymprzezustawodawcę.
Zagadnieniewartościwprawiebierzesięstąd,żekażdanormaprawnaobok
swojegouzasadnieniatetycznegomaswojeuzasadnienieaksjologiczne.Każdanor-
maprawna,azatemkażdyaktnormatywnyjakozbiórnormalbokażdainstytucja
prawnajakowykładnikzespołunormmusisięopieraćnaokreślonychwartościach,
czylinatym,cotworzącynormęuważazadobre,cenne,pożądane,godnerealizacji.
Gdydodasiędotegouznawanepowszechniedomniemanieracjonalnościustawo-
dawcy,nasuwasięstwierdzenie,żewprawieniemaantywartościrozumianychtak,
jakokreśliliśmyjewyżej.Prawomożebyćzłe,możeprowadzićnawetdoczynów
nagannych,aleprawojestzawszeopartenaswojejpodstawieaksjologicznej.Prawo,
realizującjakieśwartości,możenaruszaćinne,którewydająsięlubsądonioślejsze
iważniejsze,aleniezmieniatocharakterutychwykorzystanychwartościwjakieś
zaprzeczenie,bliżejnieokreślone(specustawy).Antywartośćjestzłem.Czyjeślizło
występujeUwprawie”albojestzłemUprawa”,tojestopartenajakichśzłychwytycz-
nychwcześniejszych?Ajeślitak,czyoneniesąwartościamiprzezkogośrozumiany-
mijakodobre?Niktniepiszeprawacelowojakozłe.Niktniebędzieteżuważać,że
prawopowstałonabazieantywartości.Ztegopodstawowegopowoduuważamza
nieuzasadnioneposługiwaniesięwprawiepojęciemantywartości.
Sąwszakżejeszczeprzyczynyubocznetakiegowniosku.
Popierwsze,posługiwaniesiępojęciemantywartościjakoprzeciwwagadla
wartościmożeprowadzićdowniosku,żemająonezwartościamirównystatus
poznawczy,anawet,żesąwpewnymsensiegloryfikowane.Możetospowodować
swoisterelatywizowaniewartościiustawianieichwjednejliniizantywartościami
–odminusstudoplusstu.Wydajesię,żetkwiwtympoważneniebezpieczeństwo.
Podrugie,niemażadnegouchwytnego,obiektywnegokryterium,zapomocą
któregodasięustalić,żetoatojestwartością,atamtoitamtowłaśnieantywartoś-
cią.Nawetjeżelipowiemyozagubieniuwartościprzezprawowodniesieniudo
wzorcademokratycznegopaństwaprawnego,toniemożemypowiedzieć,żepra-
wosankcjonujeantywartości.Takiwniosekbyłbyzbytdalekoidący,skoroiwar-
tość,iantywartośćsątworamisubiektywnymi.
Potrzecie,jeślisięprzyjmiepojęcieantywartościwprawie,torodzisiępytanie,
ktomógłbyzaprzeczaćwartościomprzyjmowanymwtymprawie.Nakimmamy
polegać,twierdząc,żemamyotodoczynieniazantywartością.Nainterpretatorze,
naobywatelu,nasądach,naorganach,nadoktrynieprawa?
Poczwarte,wielerozważańwobrębieprawaadministracyjnegoinaukipra-
waadministracyjnegomatodosiebie,żesąipowinnybyćprowadzonenietylko
wwarstwiejurydycznej,aletakżerównolegleprzywykorzystaniutezidorobku
24
