Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MariaMaślanka-Soro
amianowicieScherii
19,zamieszkiwanejprzezbaśniowyludFeaków,cieszącychsię
łaskąbogówiwiodącychżywotbogatyibeztroskipośróduczt,zabaw,igrzysk.Opis
ogrodówwokółpałacuichkróla,Alkinoosa,wydającychobfitośćowocówpodczas
nieustającejwiosny,przylekkichpowiewachZefiru(OdysejaVII,89nn.),mawiele
wspólnegozHezjodejskimobrazemzłotegowieku.Należyzauważyć,żewjednym
idrugimwypadkumieszkańcytychcudownychziemtoalboistotyboskie(Kalypso),
albowywodząceswójródodbogów(Alkinoosijegożona,Arete,spokrewnieni
zPosejdonem).
PrzedHomeremkrainaszczęścia,takżelokalizowananazachodzie,utożsamiana
byłazsiedzibąbogów:np.wogrodzieHesperyd(gr.Hesperos=łac.Vesper:zachód
lubwieczór)ZeusspotykałsięzHerą;pozatymjedyniebogomprzysługiwałomiano
szczęśliwych(hoimakares).Wmomenciegdy„przeprowadzilisię”naOlimp,zaczęli
umieszczaćwtejczęściświataswoichwybrańców,oferującimbeztroskie,wieczne
życie.
SeriipodobieństwzkoncepcjąHezjodejskądopełniauHomerabrakkryterium,na
podstawiektóregoduszejednychbohaterówdostająsiędoElizjum,anainne–nawet
takznakomitejakduszaAchillesa,synaboginiTetydy,czywieluinnychsynówicórek
bogów,októrychjestmowawjedenastejksiędzeOdysei,zawierającejepizodzejścia
Odyseuszadoświatapodziemnego(katabazypołączonejztzw.nekyją,czyliwzywa-
niemduchówzmarłych)–czekamrocznyimglistyHades.
Nawiasemmówiąc,równieżtenostatnileżyuHomera„nakrańcachOceanu”
(OdysejaXI,13),aletymrazemakcentpadanafakt,żeniedochodzątampromienie
słońca:
TaktodotarłszydosamychOceanukrańcy,
Widzimkraj.Kimmeryjczycysiedząwnimmieszkańcy,
Którzywmgleiciemnicybrodząustawicznej(OdysejaXI,13–15).
Jakrozumiećtętakostrąsprzeczność?Trudnotumówićojakiejślicentiapoetica,
awytłumaczenianależałobyraczejszukać,odwołującsiędorzeczywistościhistorycz-
no-geograficznej.Jeślibowiemuświadomimysobiefakt,żewowychczasachszlaki
handloweFenicjan,zktórymiGrecyutrzymywaliożywionekontakty(nietylkonatury
ekonomicznej:np.wIXw.przedChr.zapożyczyliodnichalfabet,któryprzystosowali
dowymogówwłasnegojęzyka),wiodłypozaSłupyHerkulesa(CieśninęGibraltarską),
zarównonamglistąizimnąpółnoc,jakinasłonecznepołudnie
20,tonietrudnosobie
wyobrazić,żetaodmienność„krańcówzachodnich”ziemimogławprzekazachżegla-
rzyulechiperbolizacjiiznaleźćodbiciewpodaniachmitycznych.
Wróćmyjednakdopoprzednichrozważań,którenasuwająparęrefleksjipodsumo-
wujących.Wydajesięprawdopodobne,żetoposWyspSzczęśliwychwywodzisię
zmituZłotegoWieku:przekonanie,żekiedyśwszyscyludziemieliprawopodczas
ziemskiejegzystencjidoniezmąconegoniczymszczęścia–narównizbogami–mogło
daćpoczątekmyśli,żeistniejemiejsce–Elizjum,gdziewiodążywotwybrańcybo-
gów,przeniesienitamjeszczezażycialubzarazpośmierci.Wtejsytuacjiróżnica
międzytymipojęciamimogłauleczatarciu,czegoświadectwomamywŻywocieSer-
19IdentyfikowanejzkoleizKorkyrą(Korfu),alenależypamiętać,żejesttojedyniehipoteza,której
prawdziwości,jakwprzypadkuwszystkichinnych„miejscgeograficznych”uHomera,niedasiędokońca
dowieść.
20Zob.V.Manfredi,op.cit.,s.13.
