Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
lizenyorazglazurowanenaczarnokolumienkigwałtowniesięurywają,wyższapartiapre-
zentujeznacznieskromniejsząartykulację[il.3].Wpartiitranseptunastąpiłatakżezmiana
materiału-zceglanegonagranitowy,apotemzpowrotemnaceglany[il.6].Istotniejszą
jednakzmianąbyłowprowadzeniewtejczęścibudowlinowejstruktury-tzw.techniki
grubegomuru(franc.murépais)isklepieniakrzyżowo-żebrowego.Motywten,rzadki
warchitekturzeromańskiejEuropyŚrodkowej,jestdośćrozpowszechnionywpółnocnej
Europie,awywodzisięznormandzkiejszkołyarchitekturyromańskiej.DoKamieniatrafił
jednakprawdopodobniezapośrednictwemśrodowiskakolońskiego(naprzykładtamtejsze
kościołyśw.Kuniberta,św.Jerzegoiinne)lubteżkatedrHamburgaiBremy.Motywten
stałsiępunktemwyjściadlazasadyngrubegomuru”
,występującejwróżnychwariantach
wgotyckiejarchitekturzepomorskiejidoprowadzonejdoperfekcjiwpóźnogotyckichfa-
rachSzczecinaiStargardu.TymsamymjużwnajstarszejbudowlimonumentalnejPomorza
powstałocharakterystycznedlagotykurozróżnieniewobrębieścianynaczęścitektonicznie
iwizualnieaktywne-filaryiłukiprzyścienne-orazpasywne-ścianypomiędzytymi
filaramiiłukamiprzeznieobramiane,wktórychzostałyumieszczoneokna.Tenpodział
zostałbardzowyraźniezaakcentowanyprzezganekbiegnącynawysokościdolnejgrubszej
kondygnacjiścianytranseptu,przybierającejtymsamymcharaktermasywnegocokołu,
wktórymzostałyumieszczonepółkoliściezamknięteportaleiapsydajakbywydrążona
wgrubościwschodniegomuruskrzydłapółnocnego[il.8].Wgórnejczęścipojawiają
sięjużformyostrołukowe-takikształtmająoknaiłukitarczowe.Wspomnianyganek
jakbyprzepruwaprzyściennenarożnefilary,przezcostrukturaaktywna(nszkielet”)jest
wyraźnieodseparowanaodpasywnej(ścianosłonowych).Wałkowesłużkiznajdującesię
wuskokachfilarówprzyściennychodpowiadająnatomiastżebromsklepiennymitworzą
tymsamymwyraźnepowiązanieartykulacjiścianyisklepienia-systembaldachimowy.Są
tozarównoistotneelementyarchitekturygotyckiej,jakcharakterystycznecechy,swego
rodzajutematyprzewodniearchitekturygotyckiejnaPomorzu.Zauważmyprzytym,że
bryłazewnętrznaniewykazujetegozróżnicowania-jestzwarta,jednolita,ścianyzostały
rozczłonkowanejedynieoknami,płaskimilizenamiiblendami,niemaskarp,pojawiasię
natomiastfinezyjnadekoracjazceglanegodetalu.Takistosunekdobryłyidetalurównież
będziemiałswojąkontynuacjęwdziełachpóźniejszych.Oczywiście,nieznaczyto,żecała
architekturagotyckanaPomorzuwywodzisięzjednegoźródła;znaczyzato,żeistniały
pewnewspólneproblemy,wokółktórychskupiałasięwyobraźniatwórców.Południowa
elewacjatranseptu-skierowanakukanoniomikuriibiskupiej-jestwłaściwąfasadą
[il.4].Byłaniątymbardziej,zanimwybudowanokorpusnawowy.Wpołudniowym
ramieniutranseptuumieszczononajbardziejrozbudowanyportalzościeżamidekoro-
wanymikolumienkamizterakotowychsegmentówizesztucznegokamienia,pierwot-
nieprawdopodobnierównieżzrzeźbąfiguralnąwtympanonie.Elewacjataprezentuje
bogactwoartykulacji,precyzyjnewykonaniewtworzywieceglanym.Narożnelizenysą
połączonefryzemarkadkowym,głównymakcentemjesttriadaokien,flankowanablendami
zamkniętymiłukamitrójlistnymi.Trzypodobnewnękizostałyumieszczonewszczycie.
30
4.KamieńPomorski,katedra,południowaelewacjatranseptu
