Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępXVII
OprzesiedlaniuŻydówwobrębiemiasta,czyliopierwszymetapieprzygoto-
wańdoutworzeniatzw.zamkniętejdzielnicyżydowskiej,orazoformowaniugetta
ipanującychwnimwarunkachtraktujądokumentyzawartewdrugiejczęścitomu.
StworzeniewŁodzigettaniemieckiewładzeokupacyjneplanowałyjużwgrudniu
1939r.,leczformalnadecyzjazapadłanapoczątku1940r.Namocyrozporządzenia
wydanego8lutego1940r.przezJohannaSchäfera,prezydentapolicji,wyznaczono
napółnocnymkrańcuŁodzidzielnicęmieszkaniowądlaŻydów.Nawieśćotym
wmieściewybuchłapanika.Nieczekającnarozpoczęcieprzesiedleń,Żydzina
własnąrękęprzenosilisięnawyznaczonyteren
25
.Abyzapobiecewentualnymnie-
mieckimrepresjom,Rumkowskiwyznaczyłurzędników,którzymielipomócnowo
przybyłymodnaleźćsięwnieznanejprzestrzeni.Ciekaweiobszerneświadectwona
tentematdajeukrywającysiępodinicjałamiD.T.pracownikgminyżydowskiej
26
–członekgrupyoddelegowanejnaterentworzonegogetta
27
.Akcjaprzesiedleńcza
trwałado24lutego.SetkiŻydów,ciągnącnasankachidźwigającnaplecachcały
swójdobytek,przenosiłysiędogetta
28
.Po24lutegonastąpiłokilkadniprzerwy,
lecz28lutegokurozpaczyłódzkichŻydówrozpocząłsiędrugietapprzesiedlenia,
przybierającgwałtownąibrutalnąformę–urządzonomianowicieregularnąobławę
namieszkańcówŚródmieścia.Schwytanychzamkniętowfabrycznymbudynku
przyul.Krakowskiej(dziśLiściasta)itorturowano.Byłtowstępdodwudniowej
krwawejrzezi,któranastąpiławśrodęiczwartek5i6marca1940r.Różnora-
kieformacjeniemieckiewdzierałysięwtedydodomówprzyulicachPiotrkow-
skiejiZawadzkiej,raniącimordującżydowskichlokatorów.Ci,którzyzdołaliujść
zżyciem,poranieniizakrwawieniwpopłochukierowalisięwstronęgetta,gdzie
próbowanoim,niestetydośćnieporadnie,pomagać
29
.Szacunkimówiąokilkuset
ofiarachtejrzezi
30
.Marcowebestialstwopozwoliłowładzomniemieckimszyb-
ciejniżpierwotnieplanowanoosiągnąćzamierzonycel,tj.zgromadzićłódzkich
Żydównawyznaczonejprzestrzeni.Ostatecznezamknięcieiścisłeodizolowanie
gettaodresztymiastanastąpiło30kwietnia1940r.Łódźnosiławtedyjużnową
nazwę–Litzmannstadt,nadanąuroczyście11kwietniakuczcigenerałaKarlavon
Litzmanna,dowodzącegoarmiąniemieckąwczasiebitwypodŁodziąw1914r.,
późniejszegozwolennikaHitlera.
25Dok.26.
26MimożewrazzpowołaniemprzezNiemcówurzęduPrzełożonegoStarszeństwaŻydóworaz
Bajraturozwiązanozarządłódzkiejgminywyznaniowejiprzekazanojegoobowiązkinowymin-
stytucjom,toczęsto–zarównowpismachoficjalnych,jakiwświadectwachosobistych–Żydzi
określalistrukturypodległePSŻmianem„gminy”.
27Dok.24.
28Dok.26.
29Dok.25i26.
30IcchakRubinpodaje,żewahasięonaod200do1500;idem,op.cit.,s.194.
