Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVIIIWstęp
Gettoobejmowałoobszar4,13km
2
,zamieszkiwanyprzez160320Żydów
(danezczerwca1940r.).RządziłnimniepodzielenieMordechajChaimRumkow-
ski,któryskutecznieodsunąłodwładzyBajrat.Zpomocągronazaufanychludzi
Rumkowskipowołałdożyciaponadstoresortówpracy(tj.fabryk,warsztatów)
wykonującychzamówieniadlaNiemcóworazstworzyłwydziałyadministracyjne
zatrudniającekilkatysięcyurzędników.Jaksammawiał,zamieniłgettowmiasto
pracy
31
,któregokażdymieszkaniecwwiekuod10do60latpodlegałobowiązkowi
zatrudnienia.Niestety,otrzymywanawzamianpłacaniepozwalałanazaspokojenie
nawetnajbardziejpodstawowychpotrzeb.Wynagrodzeniewypłacanewwewnętrz-
nejwalucie–markachgettowych
32
–częstoniewystarczałonazakupreglamento-
wanejżywności,dystrybuowanejwformietzw.przydziałów
33
.Mimorozbudowa-
nejsieciszpitalnejszerzyłysięchorobyiśmierć,wywoływaneprzezgłód,zimno
iwyniszczającąpracę.Systemgettowejadministracjitoczyłykorupcjainepotyzm.
Abyjetropićizwalczać,RumkowskipowołałdożyciaNajwyższąIzbęKontroli,
któraniezdołałajednakwytępićkradzieży,malwersacjiinadużyć.Winązaniepo-
rządek,nadużyciaorazrzucającysięwoczyrozziewmiędzynędząszeregowych
mieszkańcówasytościąidobrostanemnieuczciwychkierownikówposzczególnych
resortówiwyższychurzędnikówmieszkańcygettaobarczaliRumkowskiego,upa-
trującwnimprzyczynywszelkiegozła.Częstotraconozoczufakt,żerównieżon
byłofiarąniemieckichoprawcówipostrzeganogojakookrutnegonamiestnika,
którywporozumieniuzokupantemdziałananiekorzyśćwspółbraci
34
.
Drugirozdziałtomustanowimieszankęstylówigatunkówliterackich.Urzę-
dowydyskurs(druki,obwieszczeniaPSŻ,gettowewykazyitabele)sąsiadujezoso-
bistymtonemprywatnychrelacjiskładanychprzeztych,którymwróżnychokolicz-
nościachudałosięopuścićzamkniętądzielnicęidotrzećdoWarszawy
35
.Znalazły
sięwnimrównieżzaszyfrowanelistypisanedokrewnychiznajomychprzebywa-
jącychwwarszawskimgetcieiwCzęstochowie.Oficjalny,perswazyjnykomuni-
katmowywygłoszonejprzezRumkowskiegodołodzianosiadłychwwarszawskim
getcie
36
zderzasięzniejawną,krążącąwzamkniętymobiegu,satyryczno-pamfle-
tową,okolicznościowąpoezjąwymierzonąwPrzełożonegoStarszeństwaŻydów
iczłonkówgettowejadministracji
37
.
31Zob.dok.47i48.
32Odlipca1940r.marki(tzw.gettowe)stałysięjedynąobowiązującąwalutąwgetcie.
3330grudnia1940r.wprowadzonowgetciekartkiżywnościowe.
34TakiwizerunekMordechajaChaimaRumkowskiego,utrwalonywtekstachliterackichiświa-
dectwachosobistych,próbowałamzdekonstruowaćwmojejksiążce;zob.M.Polit,„Mojaży-
dowskaduszanieobawiasiędniasądu”.MordechajChaimRumkowski.Prawdaizmyślenie,
Warszawa2012.
35Dok.40,41.
36Dok.46,47,48.
37Dok.39.
