Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępXVII
kwotachwydawanychnakosmetykiczywizytęufryzjera.Najpoważniejszym
obciążeniemichbudżetusąjednak„pożyczki”–sumy,przyktórychpojawiają
siękolejnenazwiskaczłonkówrodzinyzamkniętychwgettachrozrzuconychpo
odległychmiastach.Wymienianeznimilistystanowiąznacznączęśćspuścizny
Wasserów.Sąwnichpozdrowienia,pytaniaozdrowieiprzedewszystkimprośby.
Nieustannieprzewijającesiębłaganiaojedzenie,ubranieczypieniądze.„Kochany
HerszbardzojaprzepraszamcojawymagamodWas.Wiemdoskonale,żedla
Wasciężkoniemożliwie[…].Alecozrobię,jakniemamdokogosięudać”
15
–
piszedoWasserajegoszwagierJózef,ajegoprośba,powtarzananiemalwkażdym
docierającymdomałżeństwaliście,obrazujewrównymstopniutragedięmałych
żydowskichspołeczności,jakitragediętych,którzyoderwaniodswoichrodzin
niemogliimpomóc.
TrzeciączęśćdziałuspuściznstanowiąmateriałyskarbnikaArchiwum,przed-
wojennegoprzedsiębiorcyMenachemaMendlaKona(1881–1943)–jednego
zkluczowychczłonkówgrupy„OnegSzabat”.Toonprowadziłksięgękasową
zespołu
16
,zdobywałirozdzielałpomocfinansowądlajegowspółpracowników
iwraziepotrzebyratowałichprzedtyfusemczyśmierciągłodową.JakpisałHersz
Wasser,bezKonaArchiwumpękłobyjakbańkamydlana
17
.Ringelblumzkolei
nazywałgo„wiernymojcemitroskliwymopiekunem”braterskiejwspólnoty,jaką
był„OnegSzabat”
18
.Niedziwiwięc,żekolekcjadokumentówKonaskładasię
niemalwyłączniezwyrazówwdzięczności.„Naszszacownyprzyjacielu,czło-
wiekuponadprzeciętny,kochającywiecznieswójnaródibezgraniczniemiłujący
swójludidającyswąkrewiduszęzanich,panieMenachemie”–zwracasiędo
Konajedenzewspomaganychprzezniegorabinówiznaleźćmożnawielepodob-
nychlistówzpodziękowaniamiiprośbamiodalsząpomoc
19
.Pomimoogromnej
pracyskarbnika„OnegSzabat”nawetonniemógłuratowaćtychskazanychjużna
Zagładę.Wdzienniku,któryzachowałsiędonaszychczasów,pieczołowiciezapi-
sywałonśmierćkolejnychwspółpracownikówArchiwum,októrychżyciepodej-
mowałbeznadziejnąwalkę
20
.Samzginąłwkwietniu1943r.podczaspowstania
wgetciewarszawskim.
15
Zob.wtymtomie:dok.30,ARGI1477(Ring.I/584),JosifKirszenfeldzżoną,ListydoHersza
iBlumyWasser.
16
AŻIH,ARGI1(Ring.II/212),[MenachemMendelKohn],KsięgakasowazespołuOnegSza-
bat(9.11.1940–7.08.1942r.).
17
DailyEntriesofHershWasser,wyd.J.Kermish,„YadVashemStudies”1983,nr15,s.276.
18
E.Ringelblum,Kronikagettawarszawskiego...,s.494.
19
AŻIH,ARGII279(Ring.II/222),N.N.(Cesia),ListydoN.N.
20
AŻIH,ARGII249(Ring.II/208),[MenachemMendelKohn],Togbuch[Dziennik].Zob.
teżAŻIH,ARGII250(Ring.II/282),[MenachemMendelKohn],דנײַר§1טבילעגרעזנ1א11רכזל”
„דנאַברעב1ה11עמשבֿרה,רבֿחתבשגנ1ע[Wspomnieniaonaszymkochanymprzyjacielu,członkuOneg
Szabat,rabinieSzymonieHuberbandzie].
