Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVIIIWstęp
CzwartączęśćtomustanowikolekcjaEliaszaGutkowskiego(1900–1943),
drugiegoobokWasserasekretarzaArchiwum.Pierwszyzawartywtejczę-
ścidokumentzdeponowanyprzezGutkowskiegozestawświadectwszkolnych
izaświadczeńzawodowychukazujenamdrogępodobnądotejjakąpodążało
wieluprzedstawicieliinteligencjiżydowskiejjegopokolenia.EliaszaGutkow-
skiegopoznajemyjakoczternastolatkazaczynającegonaukęwMęskimGimna-
zjumŻydowskimTowarzystwaŻydowskichSzkółŚrednichwŁodzi.Widzimyjego
dwukrotnepodejściedoegzaminudojrzałości,dyplomPaństwowegoSeminarium
dlaNauczycieliReligiiMojżeszowejwWarszawie,pierwszekrokijakonauczyciela
wszkołachłódzkich,studiahistorycznenaWolnejWszechnicy.Czytamykolejne
zaświadczeniazawodowe,ażdoostatniegowłódzkimgimnazjumHochsteino-
wej,wktórympracowałdochwililikwidacjiszkolnictważydowskiegowŁodzi
21
.
Wgrudniu1939r.GutkowskiwrazzżonąirocznymsynemznalazłsięwWar-
szawie.TamudałomusięzdobyćpracęwŻydowskiejSamopomocySpołecznej
iobjąćrolędrugiegosekretarzazespołu„OnegSzabat”.Takjakmiałotomiejsce
wprzypadkuinnychczłonkówzespołu,równieżonstarałsięwpełniwykorzystać
swojezdolnościdladobraArchiwum.Zajmowałsiękopiowaniemtekstówispisy-
waniemrelacjitych,którzytakjakonprzybylidoWarszawyjakouchodźcyiprze-
siedleńcyorazbyłychwięźniówobozówpracyprzymusowej.Byłteżautoremsyn-
tetycznychopracowańnatematZagładypisanychpopolskuiwjidysz
22
orazprac
związanychzzagadnieniamiekonomicznymigetta
23
.Wplanowanymopracowaniu
natematmłodzieżyżydowskiejRingelblumwyznaczyłdlaniegorozdziałdoty-
czącymłodzieżyszkolnej
24
.GutkowskiwykorzystałdlacelówArchiwumrównież
swojeprzedwojennezaangażowaniepolityczne.Jakojedynywścisłymkierownic-
twie„OnegSzabat”członekPoalejSyjonPrawicytoonwłaśnieprzekonałdoprze-
kazywaniapracnarzeczArchiwumPerecaOpoczyńskiego,IcchakaKacenelsona
iIcchakaCukiermana
25
.
Zzawartychwspuściźniemateriałówmożemywnioskować,żeGutkowski,
przedwojennynauczyciel,któryznalazłsięwgetciezmłodążonąimalutkim
21
Natentematzob.AŻIH,ARGI895(Ring.I/957),[Eliasz(Eliahu)Gutkowski],Relacja
pt.שזדאָל[Łódź].
22
Zob.np.AŻIH,ARGI46(Ring.I/167),[EliaszGutkowski],Opracowaniept.11טאָרסױאסאָד
1דיי[ZagładaŻydów],15.06.1942;AŻIH,ARGI48(Ring.I/166/1),[EliaszGutkowski],Artykuł
pt.לכּה-ךסרעקיט1לברעד[Krwawybilans],16.06.1942.
23
AŻIH,ARGI634(Ring.I/61),A.Ben-Jakub[EliaszGutkowski],Opracowaniept.עצראַ11שיד
עשזריב[Czarnagiełda].
24
AŻIH,ARGI14(Ring.I/507/3),[EmanuelRingelblum],Konspektopracowaniadotyczącego
młodzieżyżydowskiej(fragment).
25
M.Polit,Wstęp,w:P.Opoczyński,Reportażezwarszawskiegogetta,tłum.,red.iwprow.
M.Polit,Warszawa2009,s.11;Y
.Zuckerman,Nadmiarpamięci(Siedemowychlat).Wspomnie-
nia1939–1946,red.iprzedm.M.Turski,tłum.Z.Perelmuter,Warszawa2000,s.37.