Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.PierwszelatakapłaństwawPolsce(1926-1932)
19
proboszczówibiskupów.Staranosiędobieraćduchownychonajbardziejlojal-
nymnastawieniu.Zakryteriumwdoborzeprzyjmowanoprzychylnystosunek
doautokefaliiigotowośćdopolonizacjiżyciacerkiewnego22.
Niestety,prawosławiebyłowówczaspowszechniepostrzeganejakorelikt
obcejdominacji,aniejakonieodłącznyelementdziedzictwahistorycznego
wschodnichziemRzeczypospolitej.Stądteżpomysłyodnośniedoogranicze-
niawpływówprawosławialubnawetjegolikwidacji.Okresmiędzywojenny
minąłrównieżpodznakiemrewindykacji.Problemtendotyczyłnietylkodóbr
materialnych,którestanowiłyprzedmiotsporumiędzystronamikatolickąipra-
wosławną,lecztakżewdużejmierzemiałcharakterwalkioduszewiernych,
ponieważznacznączęśćbyłegomajątkukatolickiegostanowiłyświątynieunic-
kie.Wpierwszychlatachniepodległościnaziemiachwschodnichmiałymiejsce
sytuacje,kiedyzinspiracjiksiężykatolickichiwładzlokalnych,zpominięciem
drogiprawnej,dochodziłodoprzejmowaniaświątyńprawosławnych23.Wopi-
niihistorykówrewindykacjaprawosławnychobiektówsakralnychimajątków
kościelnychwynikałazpolitykipaństwazmierzającejdobudowyjedności
narodowejipaństwowejnagrunciewyznaniakatolickiego.Wzwiązkuztym
dążonodozmniejszenialiczbyparafiiprawosławnychwdrodzeprzejmowania
narzeczskarbupaństwalubprzekazywaniaKościołowikatolickiemudóbr
kościelnych,zamykaniaświątyńorazdokonywaniakonwersjinakatolicyzm24.
ZwierzchnikPAKPmetropolitaDionizyzdawałsobiesprawęzezłożoności
sytuacji,wktórejznalazłsięKościół.Niemógłlekceważyćpowagisytuacji.
Miałpełnąświadomośćtego,żeprzyszłomusprawowaćpieczęnadKościo-
łemwokresiebardzotrudnym,kiedytobyłonprzezczęśćspołeczeństwa
utożsamianyzczymśwrogimiobcym.Zdecydowałsięzatemnapolitykę
częściowychustępstwwobecwspomnianychwyżejnurtów.Wceluratowania
Kościołagodziłsięnakompromisy,którebyłykonieczneinieuniknione.Nie
mogąclekceważyćrosnącychwpływówukraińskichibiałoruskich,prowadził
rozmowyzprzedstawicielamitychspołeczeństw,coostateczniezaowocowało
zgodąnaużywaniejęzykównarodowychwżyciukościelnym.Niechcącpogar-
szaćstosunkówzwładzamipaństwowymi,musiałrównieżustąpićwkwestii
polonizacjiKościoła.WieleposunięćzwierzchnikaPAKPmiałocharaktertak-
tyczny.Miałświadomośćtego,żeróżneśrodowiskaigrupyusiłująwykorzystać
22Zob.szerzej:M.Papierzyńska-Turek,Międzytradycjąś,s.14.
23A.Mironowicz,RewindykacjaprawosławnychobiektówsakralnychwIIRzeczypospolitej,
DBiałoruskieZeszytyHistoryczne”,Białystok2004,nr21,s.83-103;W
.Śleszyński,Bezpie-
czeństwowewnętrznewpolitycepaństwapolskiegonaziemiachpółnocno-wschodnichIIRzeczypospoli-
tej,Warszawa2007,s.213-217.
24A.Mironowicz,KościółprawosławnywPolsce,s.558-559;M.Mróz,Katolicyzmnapogra-
niczu.KościółkatolickiwobeckwestiiukraińskiejibiałoruskiejwPolscewlatach1918–1925,Toruń
2003,s.196-203.
