Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
RozdziałI
NaczelnegoWodzaWojskaPolskiego,stającsięnieformalnymrządcąKróle-
stwaPolskiego–konstytucyjnymkrólembyłjegobratAleksanderI(anastęp-
nieMikołajI),natomiastnamiestnikiemkrólewskimgen.JózefZajączek.
WielkiksiążęKonstantyurodziłsię8maja(27kwietniastaregostylu)1779
r.wCarskimSiole.Dzieciństwoupłynęłomuubokustarszegobratanadworze
cesarzowejKatarzynyII–wPetersburguiwCarskimSiole.Wychowaniem
obuwielkichksiążątzajmowalisięm.in.cesarskigenerał-adiutanthr.Mikołaj
Sałtykow,szwajcarskifilozofipedagogFryderykLaHarpe,popAndrzejSam-
borski,JefimWojtiachowski,płk.KarolMassoniibaronKarolMagnusOsten-
-SackenorazGrek–GrzegorzBałdani.WykładniądlanichmiałabyćInstruk-
cjaułożonaprzezsamącesarzową.Sałtykowmiałsprawowaćogólnynadzór
nadpozostałymiunauczycielami”
,apoosiągnięciuprzezwielkichksiążątod-
powiedniegowiekuzająćsiękwestiamiwychowaniawojskowego.Faktycznym
jednakkierownikiemedukacjistałsięLaHarpe.Starałsięonprzekazaćprzy-
szłemucesarzowiRosji–AleksandrowiidziedzicowiBizancjum–Konstante-
muwiedzęzzakresuhistoriiiprzyrody,aprzedewszystkimliberalnejfilozofii.
Uczyłichtakżejęzykafrancuskiego.Samborski,którywczasiepobytuwLon-
dynieupodobniłsięzwygląduizachowaniadoduchownychprotestanckich
(zgoliłzarostiubierałsięwsurdut,adotegoożeniłsięzAngielką),miałnad
wielkimiksiążętamipieczęduchowąiuczyłichjęzykaangielskiego.Językanie-
mieckiegouczyłichsynpastoraGroota,rosyjskiego(początkowozaniedby-
wanego)pisarzMichałMurawjow,awtajnikigrekiKonstantegowprowadzał
Bałdani.PozatymfizykiuczyłAleksandraiKonstantego–Kraf,biologii–Pal-
las,amatematykiihistoriiwojskowości–Wojtiachowski3.
LaHarpenieodniósłwiększychsukcesówwdziedziniewychowaniamłod-
szegozwielkichksiążąt,gdyżbyłonkrnąbrnymuczniem(wodróżnieniuod
Aleksandra)–polatachprzyznawałtosamKonstanty4.Zatowojskopasjono-
wałogoodnajmłodszychlat.Upodobaniedosoldateskiodziedziczyłonpo
ojcu,któryprzedobjęciemtronucesarskiegowswojejrezydencjiwGatczynie
utrzymywał2400żołnierzy.Taprywatnaarmiaumundurowanaiwyszkolona
byłanawzórpruski,gdyżw.ks.PawełbyłzafascynowanydokonaniamiFryde-
rykaII.Gatczyńscyżołnierzepoddawanibylirównieżbrutalnejdyscyplinie,
aw.ks.Konstantyniejednokrotniebyłświadkiemwymierzaniaimkarciele-
snych.Nietylkogotonieodstręczało,ale(podobniejakAleksander)uważał
takąformęutrzymywaniadyscyplinyzaniezbędnywarunekdobregowyszko-
leniawojska.Nabrałteżwówczasukoszarowychmanier”–stałsięgrubiański
iskłonnydoprzesadnejsrogości5.
Wwieku16latwielkiksiążęzostałmianowanyoficeremwkorpusiegwardii
cesarskiejiotrzymałdoswojejdyspozycjikompanię85żołnierzyzpułku
izmaiłowskiego.Podobniejakjegoojciec,Konstantyzzamiłowaniemprze-
chodzącymwpasjęmusztrowałswoichpodkomendnych,starającsięwyćwi-
3M.Kučerskaâ,dz.cyt.,s.37-38;H.Troyat,dz.cyt.,s.12-16.
4W.Bortnowski,WielkiKsiążę…,s.9-12;M.K.Dziewanowski,AleksanderI.CarRosji,KrólPolski,
Wrocław2000,s.31.
5H.Troyat,dz.cyt.,s.33-35.
