Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI
komenderowałkorpusemgwardii,dającsiępoznaćjakodobryorganizatorido-
wódcadbającyopotrzebyswoichżołnierzy(np.wyżywieniewtrudnychwarun-
kachkampaniizimowej),alejednocześniedążącydoutrzymanianienagannego
porządku,nawetwwarunkachpolowych.Częstobrałudziałwdyskusjachszta-
bowych,alerzadziejangażowałsięwczasiebitew.Jednakżejeżelijużtoczynił,
jegomanewryokazywałysiębardzoskuteczne–takbyłowtrakciedrugiegodnia
bitwypodLipskiem(18X1813r.)ipodFère-Champenoise(25III1814r.)10.
Wtymokresiebyłpoduurokiem”kunsztuwojskowegoNapoleona.Conajmniej
dwukrotnie(w1807r.pobitwiepodFrydlandemiw1812r.pooddaniuMo-
skwy)KonstantydoradzałAleksandrowiIzawarciepokojuzFrancją,uznając,że
armiarosyjskaniejestwstaniepokonaćWielkiejArmii11.
Nowyetapwżyciuw.ks.Konstantegorozpocząłsię9kwietnia1814r.,kiedy
cesarzAleksanderIwyznaczyłgonadowódcęWojskaPolskiego12.Kilkadni
wcześniej(4kwietnia),jeszczeprzedabdykacjąNapoleona,dowódca1.pułku
szwoleżerów-lansjerówgwardiigen.Wincentyhr.KrasińskiuzyskałodCesarza
FrancuzówzgodęnazwróceniesiędocesarzaRosjizprośbąoroztoczenieopie-
kinadpolskimioddziałamiznajdującymisięweFrancji13.
ZzadaniemnawiązaniarokowańzAleksandremIwysłanizostalipoczątko-
wodwajoficerowieszwoleżerówgwardii:płkWincentySzeptyckiiszefszwa-
dronuBenedyktZielonka,anastępniedowódcabrygadykawaleriigen.Zyg-
muntKurnatowski.CesarzRosjiwrozmowachzpolskądelegacją(7i9kwiet-
nia)komplementowałgenerałówizszacunkiemwyrażałsięowojskuKsięstwa
Warszawskiego.Zgodziłsięobjąćopiekąpolskieoddziałyipozwoliłnaich
powrótdokraju(tymsamymzaakceptował19.punktabdykacjiNapoleona)14.
10W.Bortnowski,WielkiKsiążę…,s.52-53,56-57,61-65.
11[A.deMoriolles],dz.cyt.,s.81-82,113;W.Tokarz,Armja…,s.89.PobitwiepodFrydlandem
w.ks.KonstantymiałwykrzyczećdocesarzaAleksandra:uJeżeliniechceszzawrzećpokojuzFran-
cją,todajkażdemuswojemużołnierzowinabitypistoletikażmustrzelićsobiewgłowę!Będziesz
miałtakisamrezultat,jakiciprzyniesienowaiostatniabitwał”.Cyt.za:H.Troyat,dz.cyt.,s.106.
12uGW”,nr36,3V1814r.,s.618;M.Sokolnicki,GenerałMichałSokolnicki1760-1815,Kraków1912,
s.262;Sz.Askenazy,Łukasiński…,t.I,s.51;J.Pachoński,GenerałJanHenrykDąbrowski1755-1818,
Warszawa1981,s.514;M.Kučerskaâ,dz.cyt.,s.123.
13[J.Grabowski],Pamiętnikiwojskowe…oficerasztabucesarzaNapoleonaI1812-1813-1814,oprac.
W.Gąsiorowski,Warszawa1905,s.219-221;[J.Szymanowski],Pamiętnikijenerała…,Lwów1898,
s.109;[A.Turno],Zpamiętników…,[w:]A.M.Skałkowski,Fragmenty,Poznań1928,s.171-172;
M.Sokolnicki,dz.cyt.,s.261-262.Jednocześnieprzesłałlistnaręceks.AdamaJerzegoCzartory-
skiego,obarczającgoniejakoobowiązkiemzadbaniaourozbitkówdziejowych”,którzypragnąjedy-
niepowrócićdokraju.Zob.:[J.Grabowski],dz.cyt.,s.221-222;[A.Turno],dz.cyt.,s.173.Adam
Turnowswoichwspomnieniachbałamutniepisze,żetocesarzuAleksandernieproszonyprzysłał
wszystkimPolakomgeneralnąamnestię”.[A.Turno],dz.cyt.,s.171.Prawdopodobniemiałjednak
namyślirozkazcesarskiz31marca,dotyczącyuwolnieniajeńcówpolskichznajdującychsięwRosji.
14PamiętnikczynnościwojskowychgeneraładywizjiJanaHenrykaDąbrowskiegoiWojskaPolskiegood
bitwypodLipskiem1813roku,Poznań1868,s.37-38;[A.Turno],dz.cyt.,s.173-176;J.Pachoński,
GenerałJanHenrykDąbrowski…,s.512-513.13IV1814r.cesarzAleksanderIprzyjąłgen.Michała
Sokolnickiegoipłk.JózefaSzymanowskiego,którychpięćdniwcześniejwysłałzmisjągen.JanHen-
rykDąbrowski.Naaudiencjipolscyoficerowieprzedstawilicesarzowiprośbę,złożonąwimieniu12
generałów,600oficerówi40pułków,adotyczącązgodynapowrótWojskaPolskiegodokraju.Zabie-
ganowniej:ozłączeniewszystkichoddziałówwjedenkorpusupodnazwąarmiiKsięstwaWarszaw-
skiego”,utrzymaniedotychczasowychjednostekibarwnarodowych,zatwierdzeniestopni,przyję-
ciezgłaszanychdymisji,zapewnienieżołduwwysokościwypłacanejwKsięstwieWarszawskim
