Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GRECJA
III.Termopile,480p.n.e.
Mapki5-7
1.Źródłailiteratura
Źródłopodstawowe:Herodot,VII,176in.oraz198-233.
Źródłodrugorzędne:DiodorSycylijski,XI,4-11;krótkiewzmiankiwinnychźródłachniewnosząnicnowe-
godokwestiitopografiiiprzebieguoperacji.
WykaznowszejliteraturyznajdujesięwopracowaniuuTermopylae”
,L.iF.Harmeningów,w:Schlachtfelder,
Bd.IV
,s.21inn.,gdzieprzedyskutowanotakżewszystkiespornekwestie.Natymopracowaniuopierasię
poniższyopis.
PodstawęmapstanowiodwzorowanieGrundy’egowjegoTegreatPersianwar,atakżeCartedelaGrèce.
Źródłemmaptopograficznychwskali1:25000oraz1:12500jestniemalwyłączniepracaGrundy’ego,ale
namapieprzeglądowejwskali1:100000wzięliśmyodniegotylkofragmentpasaprzybrzeżnegooznaczony
czarnymipoziomicami.CałaresztabezmałaopierasiętutajnaCartedelaGrèce–jejoryginałzsiatkąwskali
1:50000zostałnamudostępnionywformiepowiększonejdoskali1:25000cyjanotypii.Więcejnatentemat
–por.SchlachtfelderI,s.343,iII,s.446.
2.Przebiegwydarzeń
WprzesmykutermopilskimGrecyporazpierwszyprzeciwstawilisiękrólowiperskiemunalądzie.Według
naszychźródełicharmiaskładałasięzokoło4000hoplitówzPeloponezuiprawdopodobnieztakiejsamej
liczbylekko-orazciężkozbrojnychzGrecjiŚrodkowej.Belochidziemoimzdaniemzadaleko,przyjmując
ogólnąliczbę20000ludzi(Griech.Gesch.II21,43).ArmiaKserksesamiaławielokrotnąprzewagę,alenie
mamypewnościcodojejsiły.Milionoweliczby,jakiepodająnaszeźródła,sązupełnieniewiarygodne(Del-
brück,Gesch.d.KriegskunstI3,s.10in.).
PrzesmyktermopilskistanowiłwówczasjedynąrozsądnątrasędoGrecjiŚrodkowej.Istniaławprawdzie
jeszczejednadroga,zaledwie8kmnazachódodTermopil.Prowadziłaprzezwąwóz,którympłynąłpotok
Asopos,dzisiejszaKarbunaria,anastępnieprzezElevtherochoriiProkovnikoschodziłakurówninieśrodko-
wo-greckiej(patrz:mapka5,uTrasa4”).Leczabstrahującodtego,żePersowiezpoczątkuniebylijejświado-
mi,byłatościeżkazupełnienieprzydatnadlawiększejarmiiidlategopóźniejPersowieposłalitądrogątylko
pojedynczyoddział(Herodot,VIII,31).
Wyglądprzesmykutermopilskiegozapewnezmieniłsięniedopoznaniazasprawąosadównanoszonych
przezrzekęSperchejos(dziśHellada).Ustópskał,gdzieniegdyśsięgałomorze,dziśrozciągasięszerokie
mokradło.Możnasobiejednakwyobrazić,jakmniejwięcejprzebiegaładawnaliniabrzegowa,gdysięweźmie
poduwagę,żewedługHerodota(VII,176)morzewtrzechpunktachpodchodziłowpobliżeskałiporówna
przebiegpoziomicnanaszejmapietopograficznej,szczególnierysunekliniiodwzorowującejwysokość10m.
WrezultacieotrzymamytrzyprzesmykiwspomnianeprzezHerodota,którenanaszejmapieoznaczyliśmy
jakozachodnią,środkowąiwschodniąbramę(patrz:mapka6).
Grecyzajęlipozycjeprzybramieśrodkowej,gdziebardzowysokieskałychroniłyprzedpróbąbezpośred-
niegookrążenia;osłonędawałaimtakżeliniaumocnień,takzwanyumurfokijski”
,któryciągnąłsięprzez
wzgórzeu1”(jegoresztkizachowałysiędodziś,por.mapka,umurfokijski”).Bitwęstoczonoprzednim,
ostatniwypadLeonidasatrzeciegodniastarćprzeniósłwalkęniecodalejnazachód,wmiejsce,gdzieprze-
smyksięrozszerzał(patrz:mapka7,liniaczerwonaznumeremu1”przedstawiającaprzebiegwalkpierw-
szychdwóchdniorazliniaczerwonaznumeremu2”obrazującawalkidniatrzeciego),resztajegooddziału
poległazamurem,prawdopodobnienawzgórzu2(patrz:mapka7,u3”–uwzgórzeLeonidasa”).Obozu
Grekównależysięspodziewaćwszerszejczęścipasaprzybrzeżnego,nawschódodmuru,Persowiezaśsta-
nęlizapewnenazachódodbramyzachodniej,ponieważwprzesmykuniemielibynatodośćmiejsca(patrz:
mapka5i6,uObózGreków”,uPrzypuszczalnepołożenieobozuPersów”).
Persowiezdołalizająćpozycjeprzeciwnikanietyleprzezfrontalnyatak,ileprzezosławioneobejście.Grek
EfialtespoprowadziłnieprzyjacielaprzezwioskiPalaia-DamastaiPalaia-Drakospiliaorazsiodłonagrzbiecie
12
