Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Winczura(red.nauk.),Autyzm.Nagranicyzrozumienia,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-284-2,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009,©CopyrightbyUniwersytetWrocławski,Wrocław2009
Umysłniewspółodczuwający.Neurobiologiaautyzmu
17
gu–najprawdopodobniejjesttopieńmózgulubmóżdżek(Landry,Bryson,
2004;Zwaigenbaumiin.,2005;Kawakuboiin.,2007).
Pewnezachowaniawystępującewautyzmiemożnawytłumaczyćtzw.
teoriąistotnościkrajobrazu(saliencelandscapetheory),sformułowanąwspólnie
przezHirsteinaorazIversen(Hirsteiniin.,2001).Próbujeonawyjaśnićneu-
rofizjologicznepodłożenieadekwatnościreakcjiemocjonalnychwodpowiedzi
naróżnegorodzajubodźcesensoryczne,tj.unikaniekontaktuwzrokowego,
unikanienowychdoznań,któremogłybywywołaćnieoczekiwanystres,
nadwrażliwośćiawersjędospecyficznychbodźcówsłuchowychoraznieade-
kwatnąfascynacjęzwykłymiprzedmiotamiidziwaczne,nietypowedlawieku
zainteresowania.Dziwacznośćwpercepcjidźwiękówireakcjinanie,która
objawiasiętym,żeczęśćdzieciautystycznychignorujebodźcedźwiękowe
odużymnatężeniu,wybiórczoreagującnacichedźwięki(np.szeleszczące),
jestjednymzpierwszychobjawówautyzmu.Dośćcharakterystycznesątzw.
dziwactwapokarmowe–preferowaniepojedynczychpotraw,specyficznych
smakówwdziwnychzestawieniachpokarmów(Jaklewicz,2004).Autorzy
teoriiistotnościkrajobrazuuważają,żeprzyczynatakichzachowańtkwiwde-
wiacjachciałamigdałowategolub/ijegopołączeniachzinnymistrukturami.
Ciałomigdałowatestalebombardowanejestniewybiórcząinformacjączuciową
dobiegającązobszarówpierwotnieodbiorczejkoryprojekcyjnej(somatyczno-
czuciowej,wzrokowej,słuchowej,smakowejiprzedsionkowej).Odbieraodniej
informacjewpostaciróżnorodnych,jeszczewstępnienieodfiltrowanychbodź-
cówsensorycznych.Toswegorodzajuszumsensoryczny,potokinformacyjny
wpostacinieustanniedopływającychdonaszegoumysłuobrazów,dźwięków
izapachów.Ciałomigdałowatejestbramądoświadomejpercepcji:dokonując
wstępnejselekcji,wybierabodźcewdanejchwilicenneiniezbędnedlanaszego
funkcjonowaniaitylkotesąprzeznasuświadamiane.Tylkotebodźcezaistnieją
wnaszymumyśle,bowywołająadekwatneemocje.Reszta,choćodebrana,pozo-
staje,niema,wtlepercepcji.Winnymwypadkunatłokinformacjispowodowałby
bałagansensorycznydoznańiodczuć(Ramachandran,Oberman,2006).Co
decydujeotym,żepewnebodźcesąuświadamiane,ainnenie?Otóżwtrakcie
rozwojuciałomigdałowateuczysię,korzystajączestopniowonabywanych
doświadczeń,cowdanejchwilijestistotnedlaorganizmu,cowartonaznaczyć
emocjonalnie,zaniedbującbodźcenieistotne.Wjegostrukturzeczynnościowej
powstaje„swoistykrajobrazistotności–rodzajmapy,któraszczegółowookreśla
emocjonalneznaczeniewszystkiegowotoczeniu”danejosoby(za:Ramachan-
dran,Oberman,2006,s.53).Sięgającdozasobówprzechowywanejwiedzy
oświecieinabywanychdoświadczeń,ciałomigdałowatedecydujeotym,co
jestważnedlaprzystosowaniaiprzetrwania,determinujereakcjęemocjonalną
nabodźceoróżnejgradacji:odtychodużymładunkuuczuciowym(np.lęk
nawidokostregonarzędzia,wstrętpoujrzeniurobakówczyrozczuleniena
widokbezbronnegodziecka)doobojętnościpozetknięciuzczymścałkowicie
