Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Podstawymetodologicznenaukspołecznych
poprzezuogólnieniaempiryczneiteoriemożedoprowadzićbadaczadosformu-
łowaniahipotezy,natomiastdedukcja,poprzezpostawieniehipotezyiczynione
obserwacjemożebadaczadoprowadzićdouogólnieńempirycznych.
Gdyjestmałoistotnychuniwersalnychgeneralizacji,możemyodwołaćsiędo
wyjaśniania,mającegocharakterprobabilistyczny.Odwołujesięonodouogól-
nień,wyrażającycharytmetycznystosunekjednegozjawiskadodrugiegolubjest
uogólnieniemwyrażającymokreślonetendencjeczyskłonności.Wyjaśnieniade-
dukcyjneiprobabilistyczneniesąpewnością,leczprzedstawiamyjenaokreślo-
nympoziomeprawdopodobieństwa.
Przewidywaniestanowipodstawowącechęmyślenianaukowego.Niejestono
możliwe,gdywiedzajestniedostateczna.Przewidywanienaukoweopierasięna
podstawowejtezie,żejeżeliApowodujeB,awiemy,żezaszłoA,toprzewiduje-
my,żezajdzieB.Uźródełtejtezyleżyzałożenie,żezarównoprawaogólne,jak
igeneralizacjeprobabilistycznesąrozpoznawalneiprawdziwe,czylipojawiłysię
przyczynywarunkującepojawieniesięskutku.Podwzględemlogicznymprzewi-
dywaniejestodwrotnościąprocesuwyjaśniania.
Rozumieniejestwykorzystywanenadwaróżnesposoby:rozumieniejako
verstehen,czyliopartenaempatii,lubjakorozumieniepredyktywne.Przyczy-
nategodualizmutkwiwtym,żezjednejstronypodmiotembadańwnaukach
społecznychjestczłowiek,azdrugiejstronybadaczesązarównoobserwatora-
mi,jakiczęściowopodmiotembadań.Wnaukachspołecznychnależyrozumieć
historycznywymiarludzkiegozachowania,jakisubiektywnyaspektludzkiego
doświadczenia.Towprowadzaistotnąróżnicęmiędzymetodologiąnaukspołecz-
nych,ametodologiąnaukprzyrodniczych,kierującychsięobiektywnościąanalizy
empirycznej.MaxWeber,socjologniemiecki,uważał,żejeżeliwnaukachspo-
łecznychmamyzrozumiećzachowaniejednostekigrup,tomusimynauczyćsię
nstawaćnamiejscubadanych”
.Musimyzrozumiećcudzypunktwidzeniarzeczy-
wistości,zrozumiećcudzesymbole,wartościipostawy15.Podejścierozumiejące
pojawiłosięwspółcześniejakowytwórtradycjiverstehen.KennethJ.Gergen16,
wybitnyprzedstawicieltejkoncepcji,uważał,żeistniejepodstawowaróżnicapo-
międzywiększościązjawisk,którymizajmująsięnaukiprzyrodnicze,itymi,któ-
rymizajmująsięsocjobehawioryści.Zjawiskaspołecznesąmniejstabilne(trwałe,
pewneczypowtarzalne)wporównaniuzezjawiskamiprzyrodniczymi.
Rozumieniepredyktywnebyłolansowaneprzezprzedstawicieliempiryzmu
logicznego,którzywychodzilizzałożenia,żewnaukachspołecznychmożnauzy-
skaćwiedzęobiektywnąpoprzezbadaniazarównoświataspołecznego,jakiświata
przyrody,odwołującsiędotychsamychregułmetodologicznych.Empiryścibyli
zdania,żerozumienieopartenaempatiimożeprowadzićdoodkryćnaukowych,
którenależyzweryfikowaćobserwacjamiempirycznymi.
15M.Weber:TeTeoryofSocialandEconomicOrganization.NewYork:FreePress,1964.
16K.J.Gergen:TowardTransformationofSocialKnowledge.NewYork:Springer-Verlag,1982,
s.12.
