Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OkładkaLesMystèresduCongoA.Nirepa,1887
BilansbelgijskiejobecnościwKongojestbardzodelikatnąizłożonąkwestią.Zjednejstronyfaktemjest,żetenafrykańskikrajoniepowtarzalnejflorzei
faunieorazbogatychtradycjach,osiemdziesiątrazywiększy,jakczęstosiępodkreśla,odBelgii,otworzyłsięnaświatirozwinąłpodwzględem
gospodarczym.Belgijskiewładzeprzyczyniłysiędorozwojuinfrastruktury(siećpołączeńkomunikacjilądowejilotniczej)orazedukacji(likwidacja
analfabetyzmu).Zdrugiejzaśstrony,zostałotookupionewyzyskiem,okrucieństweminiewolnicząpracą,doktórejzmuszanibylirdzennimieszkańcyKonga
(statystykimówiąnawetokilkumilionachofiar),dyskryminowanizewzględunakolorskóryczybrakwykształcenia.Brutalnienarzuconechrześcijaństwo,
chaotyczneinieprzemyślanezmianywobrębiefunkcjonowaniakraju,niszczenierodzimejkulturyitradycji,doprowadziłydonieodwracalnychzmian
społeczno-ekonomicznych.KiedyKongoprzechodzipodauspicjebelgijskiegorządu,tenstarasięzminimalizowaćczywręczzmarginalizowaćkonsekwencje
uprawianegoprzezlatasystemukolonialnego,polegającegonaprzemocy,strachu,wyzyskuirasowejdyskryminacji.Nadrzędnymcelemrządzącychjest
23
usprawiedliwienieirehabilitacjawoczachobywatelibelgijskiejobecnościnaterytoriumafrykańskim.Stądpomysłnaszerokopromowanąnałamach
ówczesnejprasywizjęAfryki–dzikiej,nieprzystępnejkrainy,zjejprymitywnymi,infantylnymiiintelektualnieograniczonymimieszkańcami,dlaktórych
pojawieniesiębiałegoczłowiekabyłojedynąszansąrozwojuipostępucywilizacyjnego.Historiapokazuje,żenietylkosamstosunekdoKonga,alei
obowiązującydyskursnatematjegokolonizacji,zmieniasięzbiegiemlat.Wymownymtegowyrazemjestliteraturatamtegookresu.Tętniący
24
intelektualnymżyciem„młodobelgijski”krajkońcaXIXwieku,zczołowymipisarzamiipoetamisymbolizmu,takimijakGeorgesRodenbach(1855-1898),
ÉmileVerhaeren(1855-1916)czyMauriceMaeterlinck(1862-1949),niekomentujekolonialnychprojektówswojegowładcy,LeopoldaII,iczęstoprzemilcza
bieżącewydarzeniazwiązanezpodbojemKonga.Adziejesiętak,mimożeszerokopojętapublicystykakwitnienałamachczasopismwrodzaju„LaJeune
Belgique”czy„L’ArtModerne”.
25
„Przemilcza”nieoznaczajednak,żenieprzyjmujedowiadomości.Proceskolonizacjizostaje„odnotowany”przezówczesneelityintelektualne,aczkolwiek
potraktowanyjestmarginalnie,jakorodzajpewnejegzotyki,niemającejnicwspólnegoztwórczościąliteracką.DopieropodjętepoIIwojnieświatowej
badanianadtąmateriąprzynosząnowespojrzenienateksty,którenawiązujądokolonialnejprzeszłościBelgii.Wtedyteżporazpierwszypojawiasiętermin
„literaturakolonialna”,aanalizowaneutworyzostająuznaneiwłączonedokorpusuliterackiego.Dziękitemumożemywyodrębnićpewneetapyw
26
konstruowaniuwyobrażeńBelgówoAfryceijejmieszkańcach.Głównąosiąniezawszejestchronologia,leczraczejtematykaobecnawtekstach
opowiadającychorelacjachBelgiizjejkolonią,koncentrującychsięczęstonalosachbohaterów,ichżyciowych,nierzadkomiłosnychperypetiach.Konwencją
powieściowąstajesięspecyficznyzwiązekmiędzykolonizatorem,białymczłowiekiem(BelgiemwysłanymdoKongazmisjąhumanitarnączywojskową)a
