Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RozdziałI.Polskasocjologiafilmu
archiwistykifilmowej,dostrzegającwnżywychfotografiach”źródłahistoryczne
ipostulującutworzenieskładnicykinematografiihistorycznej.
Wpierwszychlatachpojawieniasiękinematografu(1896-1914)najgorętszymi
zwolennikamiwynalazkubyliinteligenci,dziennikarze,działaczekulturalni,któ-
rzywnobrazkachzeświata”dostrzegliinnefunkcjepozarozrywkowymi7.WŁo-
dziwiększośćbywalcówkinastanowilirobotnicy,awinnychmiastachmłodzież
iśrodowiskadrobnomieszczańskie.
JakpodajeKazimierzMichalewicz,właściwyrozwójkinanapolskichziemiach
rozpoczynasięw1907roku8.Wówczaspowstałynowezawody,agendy,anaekra-
nieliczyłasięjużjakośćwidowiska.Kinoprzyciągałorzeszeodbiorców,ocenia-
jącychfilmyróżnorodniemimoichniskiegopoziomu.Tozjawiskoinspirowało
doorganizowaniabadańempirycznych,aleniesocjologów9.Znamienne,żepio-
nierskiebadaniawdziedziniepostrzeganiafilmupodjąłw1913rokuLudwik
Skoczylas,pedagog,krytykliterackiiteatralny,którypostanowiłprzeprowadzić
sondażwśródmłodzieżylwowskiejnatematuczestnictwawkinieigustówkino-
wych.JesttopierwszeznanenamwPolsceprzedsięwzięcierozpoczynającenurt
badańempirycznychwsferzekultury,wtymsocjologiifilmu.Skoczylas,choćnie
byłsocjologiem,zająłsięankietowaniemuczniów,swoichwychowanków(500wy-
pracowańuczniowskich)10.Możnasądzić,żecelemjegobadańmiałobyćpozna-
niefenomenukina,jakipraktykodbiorców.Autorpostrzegałwrogonkinoteatr”
zuwaginapopularnewówczasprzekonanieozłymwpływienamłodzież,czemu
dawałwyrazwswoichpublikacjach.Pedagoguzyskałoduczniówdanenasześć
postawionychprzezsiebiepytańdotyczącychfrekwencji,towarzystwakinowe-
go,wrażeń,upodobań,pamięciobrazu,opiniiopożytecznościlubszkodliwości
kina11.WprawdzieLudwikSkoczylasnieposługiwałsiępojęciemnsocjologiafil-
mu”
,niemajednakwątpliwości,żebyłprekursoremwtejspecjalności.
Podobnie,dopionierówsocjologiifilmuwPolscenależyzaliczyćfilozofaidzia-
łaczaoświatowegoMarianaStępowskiego12,któryw1914rokunałamachnKuriera
Polskiego”ogłaszałWszechwładztwokinematografu.Autoranalizowałspołeczną
naturękina,rozważałzaletyiwadykinajakorozrywkidlamas.Jegozaintereso-
waniadotyczyłyporównańpublicznościwteatrzeiwkinie,repertuaruwidowisk
kinowychpodwzględemróżnychzmiennychdemograficznych.Postulowałorga-
nizowaniepogadaneknaukowychprzedseansem,dostrzegającwkinierolęoświa-
towądlamas.nWszechwładztwokinematografu”
,czylizyskówprzedsiębiorców
7
M.Hendrykowska,Społeczno-kulturowekontekstynarodzinfilmunaziemiachpolskichprzełomu
stuleci,UCzłowiekiSpołeczeństwo.KontekstySztuki”1992,nr9,s.71.
8
K.Michalewicz,Polskierodowodyfilmuł,s.47,101.
9
Tamże,s.83-85;K.Michalewicz,Filmisocjologia.Polskiepowojennebadaniairefleksje,War-
szawa2003,s.5.
10Zob.L.Skoczylas,Jakkinematografwychowujenasząmłodzież?,[w:]Polskamyślfilmował,
s.77-84.
11Por.K.Michalewicz,Polskierodowodyfilmuł,s.92-100.
12M.Stępowski,Wszechwładztwokinematografu,[w:]Polskamyślfilmował,s.84-95,303.
