Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
(1)autonomiaindywidualna(wolność):niezależnieodtego,dojakiejaksjo-
logiiodwołująsięanalizowaneteorie(prawaczłowieka,potrzebypodsta-
woweitp.),ichcelemjestochronaautonomiiindywidualnejumożliwiają-
cajednostkomrealizacjęwłasnychkoncepcjidobregożycia10.
(2)autonomiagrupowa(samostanowienie):omawianeteorieuznająistnienie
wspólnotowegowymiarużyciaiwartość,jakąjestjegoochrona.
Wpracybędęporównywał,wjakimstopniubadanestanowiskapostulujązabez-
pieczenieprzywoływanychpowyżejwartości,wjakiejwzajemnejrelacjipozostają
onezesobąorazjakiepowodujetokonsekwencjezarównodlazakresuobowią-
zywaniazasadsprawiedliwości,jakimożliwegopolakompromisumiędzynimi.
Mimoiżprzyjąłemnormatywnypoziomanalizy,badaneteorieodwołująsię
częstodosytuacjirzeczywistych.Ztegowzględuistotnewydajesię,byprzynaj-
mniejwsposóbskrótowyuwzględnićtenkontekst.Teorie,którenieuwzględ-
niająrzeczywistościspołeczno-politycznej(np.niebiorąpoduwagęwspółzależ-
nościekonomicznejalboróżnorodnościkulturowej),mogąbowiemzwiększym
prawdopodobieństwembyćuznanezaniewiarygodne.Abyzatemzminimalizo-
waćewentualnyzarzutonarzucaniacałemuświatu„swoich”partykularnychroz-
strzygnięć,wydajesię,żeteorietepowinnyprzekonującopokazywać,czyiwja-
kimzakresieproponowaneprzezniezasadysprawiedliwościbędąkolidowały
zinnymiwartościamiobowiązującymijużwstosunkachmiędzynarodowych.
Dlategoteżprzyomawianiuposzczególnychteoriibędęsięjednocześnieprzy-
glądał,wjakimstopniuuwzględniająonenastępująceelementy:(a)niedostatek
zasobównaświecieiichnierównyrozdział;(b)pluralizmizróżnicowaniekultu-
rowe;(c)globalizacyjnąwspółzależność.Elementytesąotyleistotne,żecelem
teoriisprawiedliwościponadpaństwowychjestwyznaczenietakichwarunków
współżyciawskaliglobu,naktórezgodzilibysiępotencjalniewszyscy,których
tezasadymiałybydotyczyć.
Napodstawiepowyższychkryteriówmożnajużteraznakreślićnajważniejsze
stanowiskana„dyskursywnejmapie”liberalnychteoriisprawiedliwościwwy-
miarzeponadnarodowym.Sąto:(1)anarchizmmiędzynarodowy,(2)minimalizm,
(3)koncyliaryzm,(4)orazmaksymalizm.
Koncepcjetebędąwksiążceprezentowanewinnejniżwskazanawyżejko-
lejność-propozycjekoncyliacyjnezostanąomówionenakońcupracy.Umożliwi
topokazaniewsposóbbardziejzrozumiałyiprzekonujący,nailetrafnieau-
toromtychmediującychteoriiudajesiępogodzićstanowiskaminimalistyczne
10Zob.np.J.Rawls,Teoriasprawiedliwości;R.Dworkin,Biorącprawapoważnie,tłum.T.Kowalski,
WNPWN,Warszawa1998.
