Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
1.WIEDZA,PRAKTYKAIPRZEPISYPRAWNE
Skutkiemjednorazowegozażyciadużejdawkitruciznysązatruciaostre.
Przebiegająonegwałtownieiczęstokończąsięśmiercią.Zatruciapodostre
występująpokilkukrotnymzażyciutruciznywdawkachmniejszychodśmier-
telnej.Mająoneprzebiegsilny,alejużnietakgwałtowny.Długotrwałeprzyj-
mowanieniewielkichilościtrucizny–wwynikujejkumulacjiworganizmie–
grozizatruciemprzewlekłym(chronicznym),przyktórymobjawychorobyroz-
wijająsiępopewnymczasieutajenia.Zatruciamająnajczęściejcharakter
przypadkowy,np.przyomyłkowympodaniulekulubjegoprzedawkowaniu,po
spożyciuskażonejżywności,przynarażeniachzawodowychitp.[18].
1.10.
Wielkościdawek,wskaźnikiszkodliwości,
stężeniadopuszczalnesubstancji
1.10.Wielkościdawek,wskaźnikiszkodliwości,stężenia...
Wielkośćdawki(wiążącasięteżzczasemekspozycji)jestbardzoistotnaprzy
ocenietoksycznegodziałaniasubstancjichemicznej[274,275].Wzwiązku
ztymwyróżniasię:
•dawkęprogową(graniczną)–potrzebnądoprzekroczeniaproguodporności
komórkowejiwywołaniaworganizmiepierwszychdostrzegalnychskut-
kówbiologicznych,
•dawkętoksyczną–wywołującąpierwszeobjawychorobowe,
•dawkęśmiertelną–powodującątrwałeuszkodzenieważnychośrodków
życiowych,anastępnieśmierć.
DawkęśmiertelnąoznaczasięskrótemDL–oddosislethalis(łac.),al-
boLD–odlethaldose(ang.).Wyrażasięjąwjednostkachmasysubstancji
wprowadzonej(mg)albomasysubstancjitoksycznejnajednostkęmasyciała
(mg/kg).Zaznaczasięprzytymdrogęwprowadzeniasubstancjidoorgani-
zmuinazwęzwierzęcia,naktórymprzeprowadzanobadania(np.„dożołąd-
kaszczura”lub„szczur–oralnie”,alboteż„naniesienienaskórękrólika”
lub„królik–dermalnie”).Przykładowo,jeżelidlajakiejśtruciznypodano:
DL50=10mg/kg(szczur–oralnie),toznaczyżepopodaniuszczuromdrogą
pokarmowądawki10mgwprzeliczeniuna1kgmasyichciałaśmierćponio-
sło50%badanejpopulacji.
DlagazówtoksycznychzwykleokreślasięwartośćCL50(lubLC50–od
ang.lethalconcentrationfifty),równieżpodającnazwębadanegogatunku
zwierząt.Oznaczaonastężeniesubstancjiwpowietrzu,przyktórymwokre-
ślonymczasie(np.4h)giniewskutekwdychania50%testowanejpopulacji
zwierząt[8,264].Stężenietowprzypadkugazówiparwyrażasięnajczęściej
wppm1),apyłówimgieł–wmg/dm3(lubraczejwmg/dm3/4h).
1)ppm–partspermillion(częścinamilion–wagowo;1ppm=10–4%);ppb–partsper
billion(częścinamiliard)–jedenzesposobówwyrażaniastężenia,stosowanydlabardzoma-
łychstężeń,m.in.welektroniceiwchemiiśrodowiska.
