Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przezniązostaćopanowanejedyniezapośrednictwemstosownychkompe-
tencjidziałania.Wymogisytuacyjneimożliwościsprostaniaimróżniąsię
zasadniczozewzględunakonfigurację,jakąprzedstawiająsobąwróżnych
okresachżycialudzkiego(por.Hurrelmann,1994,s.128).
Biegżyciaczłowiekawyznaczadomenęspołecznegofunkcjonowania
jednostki,aoczekiwaniaspołecznewkontekściepsychofizycznychmożliwo-
ściindywiduum[zadaniarozwojowe(Havighurst),zadaniażyciowe(Levin-
son)]idoświadczeniabiograficzneprzeżywanewtemporalnychfazachżycia
konstruująjejjakościowykontekstnaposzczególnychetapach.Wydarzenia
życiowe,niezależnieodswojejwagi,niedoprowadzajądorozpoczynania
biograficznegoprojektujednostkiodnowa.Całkowitawymianasposobów
odbiorurzeczywistościjestudaremnionaprzezdługofaloweskutkiwcześ-
niejszychdoświadczeń.Dopieroprocesyprzekształceńewaluatywnychmogą
otwieraćuprzednioukrytemożliwości„nowej”biograficznejdrogi(Hoer-
ning,1990,s.135).Przeszłośćczłowiekaodzwierciedlasięzatemwdecyzjach
czasuteraźniejszego,znajdujeteżswojeodbiciewprojektowaniuprzyszłości.
Całożyciowyrozwójczłowiekadokonujesięwbiegujegodoświadczeń
życiowych,awystępującewżyciuetapysąpowiązanezokresaminastęp-
nymi,zaśzadaniażycioweidoświadczeniabiograficzneprzeżywanewtem-
poralnychfazachżyciamająznaczenieiskutkidlacałegoprzeciąguludzkiej
biografii.
Przyjęłosięwyznaczaćwprzeciągubiografiijednostkowejkilkaspecy-
ficznychokresów,wktórychspołeczno-kulturoweoczekiwaniaiwymogi
wobecdanejfazysąwmiaręjednorodne,apewnezakresyindywidualnych
doświadczeńosóbwdanymwiekuuniwersalne.Stanowiskotakieujmuje
rozwójjakostałąsekwencjęzmianpsychiki.Oznaczato,iżzmianynastępują
wokreślonejkolejnościisąwłaściwedlagatunkuludzkiegowtokucałejjego
historii(por.Tyszkowa,1988,s.13-14).
Większośćsocjologówipsychologówzgodniewyróżniatugeneralniesta-
diumdzieciństwa,etapadolescencji,młodośćidorosłośćorazstarość.Specyfi-
kacjacyklówżyciatakżeopierasięnp.nawyróżnieniucharakterystycznych
dladanejfazyżyciatzw.zadańrozwojowych(Havighurst),czykryzysówtoż-
samościwprogachpomiędzystadiami(Erikson),bądźtzw.przejśćstatuso-
wych(Tillmann),czywreszcietypówuczestnictwaspołecznego(Modrzewski).
Wpsychologiiisocjologiifunkcjonująrównolegleróżnekoncepcjepo-
działówpełnegocyklużyciowegoczłowieka.Pozadyskusją,zewzględuna
charaktertegoopracowania,pozostajebiologicznakrzywaprzebiegużycia.
ZkoleiporównanieklasycznychjużdziśteoriiFreuda,Eriksona,Newmanów
iHavighursta(por.Brzezińska,2000,s.231-236)wskazujenaszeregwspól-
nychcech,któreprzypisująoniposzczególnymwyróżnianymprzezsiebie
etapomżycia(każdyautorniecoinaczejjednakpostrzegaczynnikiwyzwala-
jącedokonującesięzmiany).
15
