Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wstęp
mojacórkaZosiaorazżonaMonikaniebędąjużwięcejzmuszonedotakich
poświęceń.TowłaśniemojejŻoniepracętędedykuję.
Uwagiwprowadzające
Kwestieteoretyczne.MariaPasztoriDariuszJaroszwksiążceAferamięsna:
faktyikontekstyprzytaczająopinięJánosaKornaiego,żeimwiększarolapań-
stwawgospodarceiwiększajejrolawredystrybucji,tymwięcejkolejek
iróżnegorodzajureglamentacji.Trudnosięztąopiniąniezgodzić.Wgospo-
darce-conajpełniejprzedstawiałwłaśnieJánosKornai-zauważyćmożna
trzysposobyalokacjidóbriusługmiędzygospodarstwadomowe:schemat
Daukcji”(czylimechanizmurynkowego,gdzietowarzostajesprzedanyza
maksymalniemożliwącenę),schematDkolejki”(gdzieoewentualnymzaku-
piedecydujewłaściwymomentikolejnośćzgłoszeniasiędopunkusprzeda-
ży)ischematracjonowania(któryzregułyjestkonsekwencjąschematu
wcześniejszego)19.Dwaostatnieoznaczająrozdziałwedługkryteriówniece-
nowych20.Racjonowaniebyłoplanowaniemikontrolądystrybucjiorazspo-
życiadóbrkonsumpcyjnychwczasieiprzestrzeni21.Racjonowanieartykułów
konsumpcyjnychrozumianowięcjakoDcelowyimożliwiesprawiedliwyroz-
działograniczonychzasobówżywnościpomiędzyobywatelistosowniedo
ichistotnychpotrzeb,ustalonychobiektywnieprzeznaukężywienia
zuwzględnieniemistniejącychniedoborów”22.
Racjonowaniepolegałonaograniczeniumożliwościzakupulubzużycia
dóbrekonomicznychprzeznaczonychnaceleprodukcyjnelubkonsumpcyj-
ne.Wprzypadkudóbrkonsumpcyjnychbyłyoneracjonowanewsytuacji,
gdywystępowałaznacznaprzewagapopytunadpodażą.Przyczynąmogły
byćwyjątkoweokoliczności-klęskiżywiołowe,nieurodzaj,wojna.Celem
racjonowaniabyłowięcłagodzenieskutkówzmniejszonejpodażyczęścito-
warów,spowodowanejdziałaniemtrudnychdozneutralizowaniaczynników
i/lubograniczeniemdostawzimportu23.Racjonowanewpierwszymrzędzie
zawszebyłyartykułypowszechnegoużytku(chleb,cukier,mąka,mięso,
tłuszcze,paliwa).Oczywiścieracjonowaniemogłodotyczyćteżinnycharty-
kułów,wtymkonsumpcyjnychnieżywnościowych.
Racjonowaniemogłobyćprowadzonedoraźnieprzezdostawcęlubsprze-
dawcę(czyliżywiołowo)lubzapomocąuporządkowanegosystemuwprowa-
19J.Kornai,Niedobórwgospodarce,PWE,Warszawa1985,s.550-551;K.Hagemejer,
Ekonomiczneispołecznefunkcjereglamentacji,w:Umowaokartki,s.39-43.
20J.Kornai,Niedobórwgospodarce,s.556.
21E.Iwaszkiewicz,Racjonowanieśrodkówspożywczychwokresiepowojennym,DBiuletyn
MinisterstwaAprowizacjiiHandlu”1946,nr2,s.2.
22Ibid.,s.1.
23K.Szlichciński,Brytyjskagospodarkawojenna1939–1945,Bellona,Warszawa2002,s.92.
