Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Wstęp
zasadyrozdzielnictwaniebyłypowszechnieznane.Dlategopróbawpro-
wadzeniaracjonowaniakartkowego(wtymprzypadkuwszelkiezasady
podziałuwynikałyzogólniedostępnychdokumentów)przynajmniejwczę-
ściburzyłatenschematnaniekorzyśćdotychczasuprzywilejowanych27.
Kwestiatabędzieprzewijaćsięprzezkartytejksiążki.
Reglamentacjabezpośredniabyłanajczęściejwprowadzanaprzezsystem
sprzedażynakartki,talony,bony,książeczkizaopatrzenia,listyimienne28.
Polegałaonanaracjonowaniunapodstawienadanychuprawnień,zreguły
(choćniekoniecznie)zapomocąspecjalniedystrybuowanychwcześniej
iważnychczasowodokumentów,któreuprawniałydozakupukonkretnego
towaruwokreślonymwymiarze.Oznaczałotoprawnewyłączeniepewnych
dóbr(całkowicielubwczęści)zesferywolnychstosunkówgospodarczych:
kupnaisprzedaży29.Narzędzietoumożliwiałotakżeprowadzenieprzezna-
rzucającegoreglamentacjępolitykipolegającejnaspecjalnymtraktowaniu
wybranychgrupspołecznych,wiekowych,zawodowychiinnychwedług
przyjętegoschematu30.Trzebabowiempodkreślić,żenajczęściejprzydziały
(anapewnoprzydziaływjednakowejskali)nieobejmowaływszystkichkon-
sumentów.Rozróżnieniemogłoodbywaćsięwedługróżnychkryteriów31.
Reglamentowaniebezpośrednieoznaczałowięckoniecznośćzastosowa-
niaselekcji.Jejkryteriamogłybyćróżne:pilnośćpotrzeby,zasługi,sytuacja
rodzinna,statusspołeczny,postawapolityczna,powiązaniapersonalne,re-
wanż,korupcja32.Pilnośćpotrzebszczególniebyłabranapoduwagęwprzy-
padku
konieczności
zaspokojenia
podstawowych
potrzeb
człowieka
(minimalnypoziomwyżywienia,ubrania,warunkówmieszkaniowych,opie-
kizdrowotnej).Drugiwarunektozapewnieniepotrzebniezarobkujących
członkówgospodarstwadomowego33.Pozostałekryteriajużbyłybardziej
dyskusyjne,niezawszeteżmiałycharakteroficjalny.
Celemreglamentacjibezpośredniejmogłabyćteżredystrybucjadóbrna
rzeczgrupspołecznych,któreeliminowałyzrynkuinneschematyalokacji
(np.wielogodzinnekolejkiuniemożliwiającezakupyosobomczynnymza-
wodowo).Sprzedażreglamentowanamogłasłużyćtakżeszczególnemu
traktowaniuniektórychgrupspołeczeństwa(np.dzieci,matek)lubposzcze-
gólnychgrupzawodowych.Dawałotomożliwośćograniczaniaspożyciain-
nychosób,bywsposóbszczególnypotraktowaćwskazanegrupy.Mogłabyć
toteżpróbadodatkowegowynagrodzenia,wsparciaczyuzależnieniaod
27K.Hagemejer,Ekonomiczneispołecznefunkcjereglamentacji,s.49.
28Małaencyklopediaekonomiczna,s.682.
29Ibid.,s.671-672.
30J.Kornai,Niedobórwgospodarce,s.555-561
31D.Jarosz,M.Pasztor,Aferamięsna,s.146-147.
32J.Kornai,Niedobórwgospodarce,s.556.
33Ibid.,s.558.
