Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Biochemia
zewnętrznego,umożliwiającjednocześniekomunikowaniesięzeświatemze-
wnętrznym.Jesttomożliwedziękiwarstwowejbudowiebłonykomórkowej,
wktórejskładwchodzągłówniebiałkailipidy.WedługmodeluSingerastruktura
białkowo-lipidowabłonykomórkowejjestutrzymanawformie„płynnejmozai-
ki”.Umożliwiatospełnianiefunkcjizarównoizolacjiśrodowiskawewnętrznego,
jakipełnejwymianyześrodowiskiemzewnętrznym.Błonakomórkowazbudo-
wanajestwtensposób,żewarstwęzewnętrznąiwewnętrznątworząbiałka,na-
tomiastśrodkowaskładasięzdwóchwarstwlipidowych,którestanowiąjakby
zrąbbłonykomórkowej.Sąoneułożonestronamihydrofobowymidosiebie,na-
tomiaststronyhydrofiloweskierowanesąnazewnątrz,wkierunkuwarstw
białkowych.
Zarównobiałka,jakilipidybłonykomórkowejsąwniejrozmieszczoneasy-
metrycznie.Lipidystanowiączęść„usztywniającą”błonykomórkowej;naj-
większąrolęodgrywatucholesterol.Płynnośćwarstwylipidowejjesttymwię-
ksza,imwięcejzawieraonatłuszczówznienasyconymikwasamitłuszczowymi.
Białkaułożonesąwtensposób,żeichczęścihydrofoboweskierowanesąwstro-
nęwnętrzabłonylipidowej,natomiastczęścipolarne–wstronyhydrofilowe
błonykomórkowej.Wzwiązkuzpłynnąstrukturąbłonykomórkowejbiałka
mogąbyćzlokalizowanewjejwnętrzu,mogąprzenikaćczęśćbłonyzwnętrza
wstronyhydrofilowe(zewnętrznąiwewnętrzną)lubmogąbyćprzeszywające,
przechodząccałągrubośćbłony.
Białkabłonykomórkowejzazwyczajzbudowanesązkilkupodjednostek
ispełniająróżnefunkcje.Możemyzatemwyróżnić:
•białkaintegralne,którychbiegunyhydrofilnesąustawionenazewnątrz
błony,
•białkanośnikowe,tworzącekanałyaktywnegotransportucząsteczekprzez
błonękomórkową,
•białkatworzącekanałyjonowe,
•białkareceptorowe,wiążąceswoiściecząsteczkichemiczne,zwaneligan-
dami,takiejakprzekaŹnikichemiczneiinnesubstancjewystępujące
wpłyniezewnątrzkomórkowym.
Dziękitakiejstrukturzebłonakomórkowajestwprawdzieodizolowanaod
środowiska,jednakżezachowujeznimkontaktimożliwośćwymianysubstan-
cji.Wodaorazmałecząsteczki(np.jonyK
+)mogąswobodniedyfundowaćprzez
błonę,podczasgdydużecząsteczkiprzezniąnieprzechodzą.Plazmolemmajest
zatempółprzepuszczalna.Szeregwiększych,anawetbardzodużychcząsteczek
(np.jonyNa
+,cukrowce,aminokwasy,białka)przenikaprzezbłonędziękiodpo-
wiednimprzenośnikom(nieraznadrodzeskomplikowanychprocesów).Niektó-
reztychpierwiastkówizwiązkówkomórkapobiera„chętnie”,innychzaśniepo-
bierawcale.Plazmolemmadecydujezatemtakżeowybiórczościkomórek.
18
