Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
aminokwasowych.Ilustracjąniechbędziefragmentłańcuchazbudowanyzczterech
resztaminokwasowych–Ala-Val-Gln-Ser(rys.1.25).Wskładłańcuchaszkieleto-
wegopeptyduwchodząatomytworzącewiązaniepeptydoweorazatomywęglaC
a.
Pozostałeatomywmakrocząsteczcewchodząwskładłańcuchówbocznych.Najed-
nymzkońcówliniowegołańcuchapeptydowegopozostajegrupaNH
3.Dlategoten
fragmentnazywasiękońcemaminowym–końcemN.Nadrugimkońcupozostaje
wolnagrupakarboksylowaCOO–.Tenfragmentnazywasiękońcemkarboksylowym
–końcemC.Rozróżnienietojestotyleważne,żewszelkiesekwencjeresztamino-
kwasowychpodajesięzawszezaczynającodkońcaN.
Długiełańcuchypeptydowenazywamybiałkami.Klasyfikacjębiałekmożemy
prowadzić,biorąckolejnopoduwagętrzycechy:składchemiczny,kształtifunkcję
biologiczną.Zewzględunapierwszącechęmożemypodzielićbiałkanadwiegrupy.
Będątobiałkaproste,zbudowanewyłączniezłańcuchówpeptydowych,orazbiałka
złożone,któreobokłańcuchówpeptydowychzawierająinnezwiązki(np.hem,cukry,
lipidy,kwasynukleinowe).Wtymprzypadkufragmentcząsteczkizbudowanywyłącz-
niezłańcuchówpeptydowychnazywamyapoproteiną,natomiastcałącząsteczkęna-
zywamyholoproteiną.Kolejnącechąbiałekjestichkształt.Wyróżniamybiałka
globularneibiałkafibrylarne.Jeżelidlacząsteczkibiałkaokreślimydwaparametry
–długośćiszerokość,topodziałucząsteknadwiewymienionegrupydokonujemy,
biorącpoduwagęstosunektychwielkości.Cząsteczkębiałkamożemyzaliczyćdo
grupybiałekglobularnych,gdystosunekdługościdoszerokościjestmniejszyniż10.
Jeżelinatomiaststosunektenjestwiększyniż10,tobiałkonależydogrupycząsteczek
fibrylarnych.Biorącpoduwagęfunkcjębiologiczną,poszczególnemakrocząsteczki
białkowemożnapodzielićnabiałkabudulcowe,enzymy,białkatransportujące,białka
zapasoweitp.
Hierarchicznastrukturabiałek
Strukturabiałekopisywanajestwielostopniowo.Kolejne„stopnie”topoziomyzłożo-
nościwrozmieszczeniuprzestrzennymatomów.K.U.Linderstrøm-Langzapropo-
nował(1951)opisczterostopniowy[84].Poszczególnepoziomyzłożonościnazywamy
kolejnostrukturąpierwszorzędową,drugorzędową,trzeciorzędowąiczwartorzędową
białka.
Podstawowypoziomstanowistrukturapierwszorzędowa,czylisekwencjareszt
aminokwasowychtworzącychmakrocząsteczkę.Znajomośćsekwencjiaminokwasów
jestpierwsząikoniecznąinformacją,dającąpoczątekwszelkiejanaliziestrukturalnej.
Ustaleniestrukturypierwszorzędowejbiałkajestbardzoważnymetapemtakżewdal-
szejanaliziebiologicznej.Jednymzważniejszychzadańjestmiędzyinnymiustalenie
podobieństwa(homologii)pomiędzysekwencjąbadanegobiałkaisekwencjąinnych,
znanychjużcząsteczek.Informacjeuzyskanewtensposóbpozwalająwyciągaćwnioski
codopodobieństwwstrukturzeprzestrzennejifunkcjibiologicznej.
Kolejnypoziomzłożonościtostrukturadrugorzędowa.Natympoziomieele-
mentystrukturalnewyznaczasięnapodstawiegeometriiłańcuchaszkieletowego,
którajestopisanazapomocątrzechkątówtorsyjnych–j,yiw.Definicjetych
kątówpodanesąnarysunku1.26.Kątwopisujeobrotywokółwiązaniapeptydowe-
36
