Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Istotażyciabiologicznego.Cotojestżycie?
monianakazujeuprościćopisżycianailesięda,
naprzykładprzezsprowadzeniezłożonychopisów
(biologicznych)doprostychilościowychwzorów
(fizycznychichemicznych).Nowięcfizjolodzy,
biochemicyibiolodzymolekularniniczegoinnego
nierobią.
Czyminnymjestjednakpraktykalaborato-
ryjna,aczyminnymfilozoficznawizjaporządku
wświecie.Atakiepojmowanienaturyprzyrody
upowszechniłErnestNagel(1901-1985)publika-
cjąz1961roku.Wjegoopiniiredukcjabiologii
dofizykiichemiitonietylkodoraźne,operacyjne
zalecenie.Toaspektrealnegoświata,wktórymdo
opisuzjawiskażyciafizykaichemiawzupełno-
ściwystarczają.Podziesięcioleciachsporównie
majednakwątpliwości,żepodejścieredukcjoni-
stycznedajeniepełnyobrazżycia.Najważniejsze
aspektybiologiipozostająpozazasięgiemtejme-
todyrozumowania.Mimotowielubadaczywciąż
uparciewierzy,żesprowadzeniebiologiidofizyki
ichemiijestostatecznymcelembadaniaprocesów
życiowych.
ZderzasiętozzauważonymprzezErwina
Schrödingeraprzeciwstawianiemsiężyciage-
neralnemuwzrostowientropiiwświecie.Atego
przecieżprzezredukcjęzjawiskażyciadoznanych
namprawfizykiichemiiwyjaśnićsięnieda.Sko-
rojednakżyciejestkonsekwencjądziałaniapraw
przyrody,tomożeistniejąprawanakazująceoży-
wieniematerii?Możeteprawafizykisątylkopo
to,byżyciemogłopowstać,ajegoukoronowaniem
stałsięrozumnyczłowiek?Tezętakąsformułował
w1961rokuRobertH.Dicke(1916-1997),nazy-
wającjązasadąantropiczną.Wskrajnejpostaci,
jakomocnazasadaantropiczna,zgodniezktórą
prawafizykistworzonezostałypoto,byśmymogli
zaistniećnaświecie,maonanaturęreligijną.Stałe
fizycznemiałybyprzyjmowaćtakąpostać,która
nieuchronniekierujeprzemianyświatanieożywio-
negokuuformowaniuistotludzkich.Niejestto
poglądpoważanywnauce.Przyjmujesię,żeto,
jakijestświat,wynikaraczejzprzypadku.Przy-
czynaiskutek,powiązanezesobąniekoniecznie
ściśle,wiodąsprawywniezawszeprzewidywalnym
kierunku.Skorojednakprawafizycznesą,jakiesą,
toiskutkiichdziałaniazostaływpewnymstopniu
zgóryokreślone.Tooczywiste,żegdybyświatbył
inny,tonasbyniebyło.Takiepesymistycznepo-
dejściebywanazywanesłabązasadąantropiczną.
Nawetunikającpoddaniasięnaukowowątpliwym
ideomfilozofii,niemożnajednakzaprzeczyć,że
zaistnienieczłowiekajestskutkiempostępuwy-
rażającegosięwewzrościezłożonościukładów
żywych.Ategozjawiskazprostychrównańche-
micznychwyprowadzićsięnieda.
11
Dziejesiętakdlatego,żeprzezukłady
żyweopróczmateriiienergiiprzepływa
ijestprzetwarzanatakżeinformacja.Toza-
gadnieniabardzoteoretyczne,sprawiające
wrażeniedzieleniawłosanaczworo.Mają
onejednakpodstawoweznaczenieprzy
umiejscawianiuzjawiskżyciawporządku
wszechświatainiemożnaonichniewie-
dzieć.Jaksiępóźniejprzekonamy,informa-
ErnestNagel(1901-
cjajestwprowadzanadoobiektówżywych
-1985)upowszechnił
przezdziałaniedoborunaturalnego,po-
rządkującegoichrozmaitośćiusuwającego
pojęcieredukcjonizmu
wnauce(1961)
chaos.Informacjajestprzechowywanawgenomie,
powielanaidziedziczonawwynikurozmnażania,
anastępniewykorzystywanadoprzeprowadzenia
rozwojuosobniczegoposzczególnychorganizmów.
Torozmnażanieidziedziczeniesąpodstawą,na
którejuformowałosiężycie.Toprzezmechanizm
darwinowskiewolucyjneprzemianyżyciamają
przynajmniejpozorydążeniadodoskonałości.
Ichkieruneknarzuconyjestnieprzezstałefizyczne
zrównańfizycznych,leczprzezwłaściwościorga-
nizmównadająceimzdolnośćdodarwinowskiej
ewolucji.Oznaczato,żesąatrybutyżycia,których
niedasięsprowadzićdofizykianichemii,bowy-
magająodwołaniasiędohistorii.
Wiązaniewyjątkowościcechżyciazmecha-
nizmemewolucjibiologicznejniejestbynajmniej
powszechnieakceptowane.Natomiastpojmowa-
niecałejrzeczywistościfizycznejjakonacechowanej
atrybutemcelowościmaugruntowanąprzeszłość
iburzliwąteraźniejszość.Przedewszystkimtrzeba
sięzgodzić,żezregułypunktemwyjściadobadań
jestwstępnezałożenie,zgodniezktórymwszystko
wżyciu(biologicznym)mauzasadnienie.Gdyby
takniebyło,pocotrudzilibyśmysięposzuki-
waniamijegosensu?Cowięcej,zwykleuich
kresuzałożeniecelowościznajdujepotwier-
dzenie.Oddychanieczemuśprzecieżsłuży
ijakiścelfunkcjonalnymanaszeuzębienie.
Badającfunkcjonowanieumięśnieniaszczęk
czystrukturępłuc,staramysięwyjaśnić,jak
ipocodziałają.Zrozumienie,dlaczegotak
jest,przyniesienamwdalszymtokuwywodu
przeprowadzonegowtejksiążceteoriaewo-
lucji.Nieuprzedzająctychkonkluzji,ogra-
RobertH.Dicke(1916-
-1997)zaproponował
niczęsiętutajdostwierdzenia,żejednakten
zasadęantropiczną
argumentzaintencjonalnościąprzyrodyjest
(1961)
zawodny.
Jestwieleterminówokreślającychdoszukiwa-
niesięcelowościwprzyrodzie.Najczęściejstoso-
wanytoteleologia(niemylićzteologią!).Jejod-
mianąjestadaptacjonizm,czyliwciążpowszechne
wśródbiologówprzekonanie,żekażdabezwyjąt-
kucechamasensfunkcjonalny.Wielkimatematyk
