Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
586
ROZDZIAŁ24
Korzeń:budowairozwój
Budowapierwotna
Wporównaniuzłodygą,budowawewnętrznakorzenia
jestzwyklemniejskomplikowana.Wynikatowdużej
mierzezbrakuliściizwiązanegoztymbrakuwęzłów
imiędzywęźli(patrzryc.1.9).Wrezultacieukładtkanek
pierwotnychnacałejdługościkorzeniajestpodobny.
Wbudowiepierwotnejkorzeniawszystkietrzyukłady
tkankowe-układdermalny(epiderma),układpodsta-
wowy(korapierwotna)iukładwaskularny(tkankiwasku-
larne)-sąwyraźniewyodrębnione.Tkankiwaskularne
tworzązregułylitywalecwcentralnejczęściorganu(patrz
ryc.24.10),chociażznanychjestrównieżwielekorzeni,
gdziecentralnyrejonwykształconyjestwformiemiękiszo-
wegordzenia(patrzryc.24.11).
Epidermamłodychkorzeniuczestniczy
wwchłanianiuwodyisolimineralnych
Epidermakorzenia(ryzoderma)zbudowanajestzściśle
przylegającychdosiebie,wydłużonychkomórekocien-
kichścianach,pozbawionychkutykuli.Wmłodychkorze-
niachepidermapełniważnefunkcjewpobieraniuwody
isolimineralnychzgleby.Sprzyjajątemubrakkutykuli,
dziękiczemuepidermastawianiewielkiopórwodzieoraz
włośnikikorzeniowe-rurkowateuwypukleniakomórek
epidermalnych-któreznaczniezwiększająpowierzchnię
chłonnąkorzenia(ryc.24.9).Badaniaprzeprowadzonena
czteroletniejroślinieżyta,wykazały,żejejkorzeniemają
ok.14mlnwłośników,aichpowierzchniachłonnawy-
nosi401m2.Gdybywszystkiewłośnikizkorzeniżytauło-
żyćjedenzadrugimrozciągałybysięnadługościponad
10000km.Wartojednakzaznaczyć,żepobieraniewody
iminerałówprzezkorzeniemożeodbywaćsiędalekoza
obszaremwystępowaniawłośnikówkorzeniowych.
Włośnikiżyjąstosunkowokrótko,aichwystępowanie
ograniczonejestdostrefyróżnicowania.Starszewłośniki,
któreznajdująsięwgórnejczęścitejstrefysąnieustannie
zastępowaneprzeznowewytwarzanewjejdolnejczę-
ści(ryc.24.8).Procesytezachodząrównocześnieiwpo-
dobnymtempie,dziękiczemurosnącywglebiekorzeń
maprzezcałyczaszapewnionąwystarczającodużąpo-
wierzchnięchłonną(Omówieniepobieraniawodyijonów
nieorganicznychprzezkorzenieznajdujesięwrozdz.30.)
Wwiększościsystemówkorzeniowych,głównymmiej-
scempobieraniawodyisubstancjimineralnychsąmłode,
rosnącedrobnekorzenie.Ponieważsąonebardzodeli-
katne,ogrodnicymusząbardzouważać,abypodczasprze-
sadzaniaroślinprzenosićwrazzsystememkorzeniowym
jaknajwięcejziemi.Jeśliroślinazostaniepoprostunwy-
rwana”zgleby,większośćdrobnychkorzenipozostanie
wniejiroślinaprawdopodobnieobumrze.
Mykoryzysąmutualistycznymizwiązkamipomiędzy
grzybamiakorzeniamiwiększościroślinnaczyniowych
(patrzrozdz.14).Dziękitemu,żesiećstrzępekgrzybaroz-
przestrzeniasięnaznaczneodległościodkorzenia,roślina
możepobieraćwodęisolemineralnezdużowiększejob-
jętościgleby,niżbyłobytomożliwetylkoprzezwłośniki
korzeniowe.Ponieważgrzybyektomykoryzowezapewniają
wystarczającodużąpowierzchnięchłonną,nakorzeniach
żyjącychznimiwsymbioziezazwyczajniewykształcają
sięwłośniki(s.324-326).
Uwiększościkorzeniukładtkanek
podstawowychreprezentujekora
pierwotna
Jakwidaćnaprzekrojupoprzecznym,korapierwotnasta-
nowizdecydowanienajwiększączęśćbudowypierwotnej
korzenia(ryc.24.10a).Wkomórkachmiękiszowychkory
powszechniewystępująplastydygromadząceskrobię,lecz
zregułyniemawnichchlorofilu.Wkorzeniachroślin
nago-iokrytonasiennych,któreprzechodząintensywny
przyrostwtórny,korapierwotnaulegaszybkozniszczeniu
(b)
100μm
Ryc.24.9.Włośniki
korzeniowe
(a)Siewkarzodkwizwyczajnej
(Raphanussativus).Zwróćuwagę
naodrzuconąłupinęnasienną,
liścienie,zakrzywionyhipokotyl
ikorzeńpierwotnyzlicznymi
włośnikami.Większośćwody
iskładnikówmineralnychjest
pobieranaprzezwłośniki,które
tworząsiętużzarosnącym
wierzchołkiemkorzenia.(b)Ko-
rzeńsiewkimietlicypospolitej
(Agrostistenuis).Włośnikiko-
rzeniowetejroślinymogąmieć
nawet1,3cmdługościiosią-
gnąćpełnądługośćwciągu
kilkugodzin.Każdywłośnikżyje
stosunkowokrótko,jednakprzez
całyokreswzrostukorzenia
obumarłewłośnikizastępowane
sąnowymi
(a)
