Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nych.Behawioryściprzyczynilisiętakżedoobiektywizacjimetodbadawczych
wpsychologii.Paradoksalnie,współczesnaneurobiologia,odżegnującsięod
behawioryzmu,wrozległymzakresiekorzystazmetodbadawczychwprowadzonych
przeztwórcówtegokierunku.
Redukcjonizmikompozycjonizm
Wmiarępoznawaniaprawrządzącychzjawiskamifizycznymiichemicznymi
pojawiłsięmechanistycznykierunekzwanyredukcjonizmem,któryzakładał,że
prawarządzącezjawiskamiżyciamożnazredukowaćdoelementarnychzjawisk
Okno1
Mózgaumysł
Czynnościommózgu,dostępnymdlabadańmetodamiobiektywnymi,towarzyszązjawiska
subiektywne,którepoznajesięzapomocąintrospekcjiorazporównującwłasnedoznania
zopisamipodobnychdoznańuinnychosób.Zdolnośćodczuwaniatychdoznańjestdomeną
świadomości.Nasuwająsięzatemnastępującepytania:1)wjakisposóbpobudzenie
ośrodkówmózgowych,czyliprocesfizjologiczny,przekładasięnadoznanie,czylina
zjawiskopsychiczne,2)czyzjawiskopsychicznejesttylkokorelatem(epifenomenem)
procesufizjologicznego,czyteżmożezwrotniewyzwalaćprocesfizjologiczny,zwłaszcza
tzw.ruchdowolny,i3)jakajestbiologicznarolaświadomości.Trzebazdaćsobiesprawę,
żenapierwsze,podstawowepytanieniemożnauzyskaćzadowalającejodpowiedzinawet
mimoobecnychosiągnięćnaukiwpoznawaniufunkcjimózgu.Ztejwłaśnieprzyczynyna
początkuXXwiekupowstałbehawioryzm,dlaktóregozagadnienieświadomościjako
przedmiotbadańpoprostunieistniało.
Związekmiędzypsychikąamózgiemjestprzedmiotemdociekańdwóchkierunków
filozoficznych–monizmuidualizmupsychofizycznego.Kierunekmonistycznyzakłada,że
czynnościpsychicznesąfunkcjąmózgu,azatemzjawiskasubiektywnetraktujejako
korelatyprocesównerwowych.Zjawiskosubiektywne,będącproduktemczynnościmózgu,
niemożewyzwolićczynnościbehawioralnej,ponieważbyłobytoniezgodnezfizyczną
zasadązachowaniaenergii.Behawiorzwierzęciaiczłowiekatrzebawięctraktowaćjako
skutekdziałaniaośrodkówmózgu,anieprocesówpsychicznych.Większośćwspółczesnych
badaczymózguinterpretujewynikiswoichbadańzgodnieztakimiwłaśniezałożeniami.
PodejściedualistycznewywodzisięodKartezjusza(ReneDescartes,1596–1650),
twórcypojęciaodruchu.Kartezjuszuznawałzwierzętazamaszynypozbawioneżycia
psychicznegoifunkcjonującetylkozapomocąodruchów.Zjawiskapsychiczneistnieją
wedługniegotylkouczłowieka,jakofunkcjaduszy,duszazaśjestniematerialnym
odrębnymbytem,jednakzwiązanymiwspółdziałającymzciałem–bytemmaterialnym.
Miejscedlainterakcjitychbytówwyznaczyłwszyszynce,którejrzeczywistafunkcjaniebyła
wówczasznana.
PoglądyKartezjuszasązaliczanedointerakcjonizmu–jednejzwersjidualizmu
psychofizycznegoimożnabyimprzypisaćjedyniehistoryczneznaczeniegdybyniefakt,że
wśródwspółczesnychbadaczymózgu,wtymlaureatównagrodyNobla,znalazłasięgrupa
zwolennikówtegokierunku.Przyczynątejtendencjijestrozczarowanierozbieżnością
międzyniekwestionowanymiosiągnięciamineurobiologiiamożliwościąwyjaśnieniana
podstawietychosiągnięćistotyzjawiskpsychicznych.Takapostawaprowadzidonihilizmu
poznawczegowyrażającegosięwątpliwością,czyustaleniematerialnegopodłożapsychiki
jestwogólemożliwe.Pierwszymwybitnymuczonym,którygłosiłtakiepoglądy,byłCharles
Sherrington,badaczodruchówrdzeniowych.Późniejpodobnesądywyrażalineurochirurg
WilderPenfield,neurofizjologJohnC.Ecclesibadaczfunkcjonalnejasymetriipółkul
24
