Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zkilkuaminokwasów,ipolipeptydy,wskładktórychwchodziodkilkanastudo
kilkudziesięciuaminokwasów.Natomiastbiałkatworząłańcuchyzbudowane
zwielusetekitysięcyaminokwasów.Najednymkońcułańcucha(tzw.końcuN)
występujegrupazasadowa–NH
2
,anadrugimkońcu(nakońcuC)–grupa
kwasowa–COOH(rys.2.1).
Sekwencjaaminokwasówwcząsteczkachbiałekjeststałaudanegogatunku
zwierzątizakodowanagenetycznie.Wzorcewszystkichbiałekorganizmusą
przechowywanewstrukturzekwasudeoksyrybonukleinowego(deoxyribonucleic
acid–DNA)genówipodczaspodziałówkomórekprzechodządokomórek
potomnych.
Należypodkreślić,żerolagenównieograniczasiędodziedziczeniacech
organizmu.Wciągucałegożyciaosobnikatrwająprocesyodnowy,awrazznimi
odbywasięsterowanaprzezgenysyntezanowychbiałekstrukturalnych.Pozatym
„nabieżąco”genysterująrównieżsynteząbiałekfunkcjonalnychkomórki,na
którezapotrzebowaniezmieniasięstosowniedoczynnościaktualniewykonywanych
przezorganizm.
Rolakwasównukleinowych
wkodowaniuinformacjigenetycznej
Podobniejakelementarnymiskładnikamicząsteczkibiałkasąaminokwasy,tak
elementarnymiskładnikamikwasunukleinowegosąnukleotydy.Cząsteczka
nukleotyduskładasięztrzechczęści:1)zasadypurynowejlubpirymidynowej,
2)rybozyi3)kwasufosforowego.Wzależnościodbudowyrybozyrozróżniasię
kwasrybonukleinowyikwasdeoksyrybonukleinowy.Rybozajestwęglowodanem
opięciuatomachwęgla.Jakpokazanonarys.2.2,atomwęglaoznaczonyjako1′
jestpołączonyzzasadąpurynowąalbopirymidynową.Atomwęglaoznaczony
jako5′łączysięzkwasemfosforowym.Przyatomiewęglaoznaczonymjako3′
występujezawszeatomtlenu(wgrupie–OH).Rodzajkwasunukleinowegozależy
odtego,czyrównieżprzyatomiewęglaoznaczonymjako2′występujeatomtlenu,
czyteżtylkoatomwodoru.Rybozamającatenatomtlenu(awięcigrupę–OH)
wchodziwskładkwasurybonukleinowego(ribonucleicacid–RNA).Natomiast
rybozabeztegoatomutlenunazywasiędeoksyryboząiwchodziwskładkwasu
deoksyrybonukleinowego(DNA).
KwasyDNAiRNAróżniąsięjeszczerodzajemzasadwchodzącychwich
składnukleotydów.OilezarównowDNA,jakiRNAwystępujątesamezasady
purynowe–adenina(A)iguanina(G),orazjednazzasadpirymidynowych–
cytozyna(C),otyledrugązasadąpirymidynowąwDNAjesttymina(T),awRNA
podobnydoniejpodwzględembudowyuracyl(U).Takwięcwnukleotydach
cząsteczkiDNAwystępujązasadyA,G,TiC,wnukleotydachzaścząsteczki
RNA–A,G,U,C.SekwencjatychzasadwcząsteczceDNAjestwłaśnieistotą
kodugenetycznegobiałek.
KolejnenukleotydywcząsteczkachDNAiRNAsąpowiązanezesobąwtaki
sposób,żeatomfosforuwcząsteczcekwasufosforowegojednegonukleotydu
łączysię,poprzezatomtlenu,zatomemwęgla3′deoksyrybozy(lubrybozy)
43
