Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
RENATAGRZEGORCZYKOWA
Wsumiewięc,wciąguostatnichdwudziestulatukształtowałosięnowero-
zumieniepragmatyki(wnaszympodzialeokreślonejakotyp3),przyktórymto
wszystko,coniezostałopowiedzianezapomocąużytegokodujęzykowego,uzna-
jesięzainformacjęnależącądopragmatyki.Informacjatawynikazkontekstu
sytuacyjnegoaktumowy,zwiedzymówiącychoświecie,zindywidualnegownio-
skowaniaodbiorcynapodstawiewłasnychpoglądówiwiedzyuzyskanejpoprzez
wypowiedź.
NajostrzejtakierozumieniepragmatykisformułowałGeraldGazdar(1979),
którytwierdził(cytujęsformułowanieStalmaszczyka2008),żenpragmatykazaj-
mujesiętymiaspektamiznaczeniawypowiedzi,którychniemożnajednoznacznie
ustalićprzezodwołaniesiędowarunkówprawdziwościowych”.Twierdzenieto,
upowszechnionewformiehasłowej,brzmi:nPragmatyka=znaczenie-warunki
prawdziwościowe”,toznaczy:‘pragmatykaobejmujeteelementyznaczeniowe
wypowiedzi,którepozostająpoodjęciuztegoznaczeniainformacjiuzyskanejna
podstawiesemantykiprawdziwościowej(referencjalnej)’.
Dotakrozumianejpragmatykinależąwięcniewątpliwienastępująceobszary
informacji:
(1)Odczytanieokazjonalizmówdotyczącychreferencjiużytychgrupno-
minalnych(wtymprzedewszystkimnazwwłasnych),określeńczasuimiejsca.
OdbiorcainterpretującywypowiedźPrzyjdędociebiejutromusirozumieć,kto
tojest‘ja’(nadawcaukrytyw1.osobieczasownika),ktotojest‘ty’,jakidzień
oznaczajutro.InterpretacjazdaniaSpotkamysięprzedteatremwymagawiedzy,
ojakiemiejsce(czas-oileteatroznacza‘czasspektaklu’)chodzi.Interpretacja
zdania:Onjestwsąsiednimpokoju(przykładzpracyA.Bogusławskiego2008)
wymagawiedzy,ktotojest‘on’,iwiedzy,doczegoodnosisięokreśleniewsą-
siednimpokoju(tzn.‘sąsiednimwobecpokoju,wktórymznajdujesięnadawcalub
osobawyznaczona’).
(2)Odczytanieaktualnejintencjiwypowiedzi(siłyillokucyjnej).Wymienio-
newyżejzdaniePrzyjdędociebiejutromoże,zależnieodintonacji,byćprostą
konstatacją,obietnicąlubgroźbą,aPrzyjdźdomnie!toprośba,rozkaz(dyrekty-
wa)lubrada.
(3)Odczytanieimplikatur,awięctego,conadawcachceprzekazaćpozazna-
czeniemdosłownym,poprzezzłamanietzw.zasadkonwersacji,jaknp.wklasycz-
nymprzykładzieilustrującymimplikaturękonwersacyjną,gdynapytanieCosię
stałozkiełbasą?padaodpowiedź:Piesmaminębardzozadowoloną.Sugestię,
żenadawcadrugiejwypowiedzichceprzekazaćinformacjęinną,aniżelita,która
zostaławypowiedzianawprostzapomocąkodu,uzyskujesięnapodstawieogól-
nejsytuacjimówienia,podobnienp.jakodczytaniewypowiedziDusznotu!jako
prośbyootwarcieokna,anietylkozwykłejinformacji.
Natomiastodczytanieinneniżdosłownewypowiedzimetaforycznychiiro-
nicznychmożnauważaćzaopartenadziałaniukodu,tzn.możliwościachseman-
tycznychużytychleksemów,awprzypadkuironii-naposłużeniusięsystemo-
wymwykładnikiemintonacyjnym.Dokwestiitejwrócimyjeszczedalej.
