Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RENATAGRZEGORCZYKOWA
Zauważmy,żerównieżsferasemantykiwypowiedzi(awięctegoncozostało
powiedzianezapomocąwypowiedzi”)matakżezłożonąwielowarstwowąstruk-
turę.
Należądoniejprzedewszystkimtreściwypowiedzianewprost,którenadaw-
cachcezakomunikować,umieszczającjewprzypadkuzdańdeklaratywnychpod
asercją.Przezasercjęrozumiempostawęnadawcyuznającąprawdziwośćkomu-
nikowanegostanurzeczy,podlegającąnegacji.Np.informacjęoswoimzadowo-
leniuzpewnegostanurzeczymożenadawcaprzekazaćbezpośrednio,czyniąc
jąprzedmiotemstwierdzenia:Cieszęsię,żeJanprzyjechał,amożejąprzekazać
nwtle”:Jannaszczęścieprzyjechał.Podobnieinformacjęoswoimprzypuszczeniu
codozajściapewnegostanurzeczymożenadawcauczynićbezpośrednimprzed-
miotemwypowiedzi,umieszczającjąpodasercją:Przypuszczam/mamwrażenie/
podejrzewam,żeJanprzyjechał,amożejąumieścićnnadrugimplanie”:Janmoże,
prawdopodobnie,chybaprzyjechał,napierwszyplanwysuwającinformacjęohi-
potetycznymprzyjeździeJana.Pierwszytypzdańzseriianalizowanychdotyczy
bezpośredniostanuemocjonalnegobądźmentalnegonadawcy(lubinnychosób
wprzypadkuformgramatycznychinnychniżpierwszoosobowe),przedmiotem
drugiejgrupywypowiedzijest‘przyjazdJana’ujmowanyemocjonalnielubmen-
talnie.Nawiasemzauważmy,żewzdaniu:Cieszęsię,żeJanprzyjechałmamy
informacjęodwóchrealnychstanachrzeczy:stwierdzeniestanuemocjonalnego
subiekta(podasercją)iuznaniefakturealnościprzyjazduJana,umieszczonenna
drugimplanie”,wpresupozycji.Wzdaniachhipotetycznychbrakinformacjiofak-
tywnościzdarzenia.
Interpretacjezdańzczasownikaminpsychologicznymi”w1.osobieczasute-
raźniejszegonasuwająszeregtrudności.Zdanie:Jestempewien,żeJanprzyjechał
jestczystojęzykowo(systemowo)zdaniemostaniementalnymnadawcy(nstwier-
dzamswojąpewność’),apragmatyczniefunkcjonujejakozdaniestwierdzające
przyjazdJana.
Nawiasemzauważmy,żeosobnyproblemstanowiąwypowiedzizczasownika-
miopisującymiaktymowy,którewformiepierwszejosobyczasuteraźniejszego
uzyskująfunkcjęperformatywną,stającsięwypowiedziamioinnejfunkcji:nie
ofunkcjiinformacyjnej,leczstanowiącej(powołującejstanrzeczy).Zdanie:Py-
tam,czyJanprzyjechałtonie‘stwierdzam(informuję),żepytam’,aledokonuję
aktumowypytania.Zachodzitukoincydencja(wedługokreśleniaKoschmiedera
1934)wypowiedzeniasłowapytamidziałanianazwanegotymsłowem.
Wsumieinformacjeprzekazywanewzdaniachdeklaratywnychpozaasercją,
alewsposóbnjawny”,zapomocąwykładnikówleksykalnych,stanowiąnieco
ngłębszy”poziominformacyjnywypowiedzi.
Jeszczegłębiejpoukrywanesąinformacje,któreprzekazywanesąjakoskład-
nikiznaczeńleksemówlubstrukturgramatycznych.Wzdaniu:Tenbachorod
ranakrzyczyprzedewszystkimpowiedzianejest,żedzieckokrzyczyodrana,
ato,żenadawcamadoniegoniechętnystosunek,jestzaznaczonenmimochodem”,
wtle.Podobniezezdaniaczęstoprzywoływanegowkontekścieomawianiaproble-
