Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
narażałaobywatelinanagłeatakizzewnątrz.Nawetokresypokojuczęstobyły
brutalnieprzerywanenapaściami„barbarzyńców”,jakwtedy,gdyokoło1025roku
ubramMiastapojawiłosię800RusówczySkandynawów,którzyniechcielizłożyć
broniitrzebabyłopodjąćwalkęzichokrętami26.Szybkość,zjakąSulejmanIbn
Kutlumusz(1081–1086)ijegoTurkmeniprzesuwalisięnapółnocnyzachód
wojskowymszlakiemwkierunkuBosforuw1075roku,równieżwskazujenawady
izaletydrógodziedziczonychpostarożytnymRzymie.ZupływemVIIiVIIIwieku
najazdyArabówniebyłyjużtakczęste,alezawszeistniałozagrożeniezestrony
potencjalniepotężnychwrogównadwóchlubwięcejfrontachjednocześnie27.To,
codziałosięuobcokrajowców,byłozatemprzedmiotemnajwiększego
zainteresowaniamężówstanucesarstwa.Zachowującnieustannieczujność
względembarbarzyńców,mogliliczyćnalojalnośćidyscyplinęmieszkańców
Miasta.
Wrezultaciestolicanieustannieznajdowałasięnaliniifrontu,astądbierzesię
drugiaspektrelacjicesarstwazobcokrajowcami:prawiekażdepokolenieobywateli
Konstantynopolastawałowobliczuwielkichnajazdówlubprzynajmniejzagrożeń
zestrony„barbarzyńców”28.Żyźniejszeterenyprowincjizwyklezagrożonebyły
najazdamimuzułmanówlubsąsiadującychSłowian.Obszary,któreniemiałytakich
problemów,jakpołożonywgłębicesarstwabezpiecznyterenwokółMorzaMarmara
lubpółnocno-wschodniPeloponez,miałydlaniegodużąwartośćekonomiczną
ipodatkową,umożliwiającmuprzetrwanie.Wistocie,począwszyodVIIwieku,
właśniefragmentacjaterytoriówBizancjumutrudniałanajeźdźcomjednoczesne
uderzaniewewszystkieważnerejony.Dysponującniewielkimchoćbypotencjałem
morskim,władzamogławykorzystywaćzasobyztychżyznychterenów
iutrzymywaćswojegorodzajuinfrastrukturęadministracyjnąiwojsko.Dochody
zależneodprodukcjirolnej,nieszczelnegraniceiskrupulatne(awięcipowolne)
metodyobliczaniaizbieraniapodatkówwporozumieniuzmiejscowąludnościąnie
byłyzesobązupełnieniespójne.Jednakwtakichokolicznościachwładzarzadko
mogłasobiepozwolićnautrzymaniebardzodużych,zawodowycharmii,abardziej
przekonująceszacunkiwskazują,żefaktycznesiływojskowemiałyskromniejsze
rozmiary29.
Wtensposóbdochodzimydotrzeciegoaspektugotowościcesarzydozwracania
siędoobcychwładcówizainteresowaniakontaktamiznimi.Chodzimianowicie
opotencjałmilitarnyżołnierzyzinnychludów,indywidualniesłużącychwsiłach
cesarskich,albotworzącychkompaniewspierającearmięlubsamodzielnezastępy
atakującewrogówBizancjumnawłasnejziemi.Wyposażenieiutrzymaniedużych
armiipolowych,doktórychrekrutowano„Rzymian”,byłobardzokosztowne.Armie
testalestanowiłyteżpokusędlaambitnychgenerałów.Wojskowezamachystanu
–potencjalneizrealizowane–byłyczęściącesarskiegodziedzictwastarożytnego
Rzymu,natomiastzaodmiennymtraktowaniemprzezJustyniana(jakkolwiek
godnychzaufania)generałów:Narsesa,któryjakoeunuchzostałwydalonyzdworu,
iBelizariusza,kryłsiędwuznacznycharakterichsłynnychzwycięstw.
Wkilkusetletniejkonfrontacjicesarzybizantyjskichzichmuzułmańskimi
odpowiednikami,cipierwsizawszezachowywaliczujnośćwobecswoich
strategōi
.Gubernatorzyprowincjimieliznacznąwładzę,leczniedysponowaliani
dochodami,anisiłąwojskowąwystarczającądołatwegoprzejęciatronu.
Cesarzesamidysponowaliograniczonymizasobamiwojskowymi,mielizatem
dobrypowóddointeresowaniasięelitamiistrukturamiwładzyinnyminiżich
własna.Niechodziłotylkookorzyść,zastępowaniechrześcijańskichRzymian
zaprawionymiwboju,krzepkimi„barbarzyńcami”,aninawetoto,żeobcokrajowcy
naogółrzadziejpróbująprzejąćtron.Dyplomacjapolegałananegocjowaniu
układówzzewnętrznymilubpodporządkowanymisiłamiiinnymispołecznościami,
któreniezupełnielubwogóleniebyłyrzymskie.Byłatoaktywność,którącesarz
mógłkierowaćzeswojegopałacu,polegającnadworskichdoradcachistarannie
dobranychprzedstawicielach,toznaczy
basilikoi
,którzyczęstopełnilifunkcjęjego
